با پیشرفت تکنولوژی و ورود اینترنت به زندگی روزمره، شیوههای ارتباطی مردم کاملاً تغییر کرده است. امروزه، اینترنت بخش مهمی از زندگی ما شده و همین مسئله باعث پیدایش روشهای جدیدی برای جرایم نیز شده است. یکی از این جرایم که در دنیای آنلاین بیشتر دیده میشود، کلاهبرداری اینترنتی است. برخلاف کلاهبرداریهای سنتی، این نوع کلاهبرداری در فضای آنلاین انجام میشود و قربانیان زیادی دارد. در این مطلب به زبان ساده توضیح میدهیم که کلاهبرداری اینترنتی چیست، چه مجازاتی دارد و چطور میتوانید از آن شکایت کنید. همچنین یک نمونه شکایت آماده نیز برای شما قرار دادهایم تا در صورت نیاز به راحتی از آن استفاده کنید.
همانطور که اشاره شد، کلاهبرداری از جرایمی است که از گذشتههای دور وجود داشته و همچنان در جامعه ما دیده میشود. در کلاهبرداری سنتی، فرد با استفاده از روشهای فریبکارانه، طرف مقابل را گمراه کرده و از این طریق مال یا منفعتی را از او میگیرد. برای مثال، ممکن است فردی با هویت جعلی، شرکتی ساختگی تأسیس کند و بدون انجام پروژههای ساخت و ساز، به بهانه پیشفروش آپارتمانها، از مردم پول دریافت کند.
اما امروزه، با گسترش اینترنت، نوع جدیدی از این جرم با عنوان کلاهبرداری اینترنتی پدیدار شده است. این نوع کلاهبرداری با روشهای سنتی کاملاً تفاوت دارد و آشنایی با آن برای همه ضروری است، چرا که قربانیان این جرم به سرعت در حال افزایش هستند.
کلاهبرداری اینترنتی یا رایانهای یکی از جرایم جدید و پیچیده است که با پیشرفت تکنولوژی و گسترش استفاده از اینترنت، متأسفانه بسیار رایج شده است. این جرم در قوانین کشور ما به دو شکل تعریف شده که شناخت آنها میتواند به ما کمک کند تا از خودمان در برابر این نوع جرایم محافظت کنیم:
(جزای نقدی اصلاحی 1403/3/30) – هرکس به طور غیرمجاز از سامانههای رایانهای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن دادهها یا مختل کردن سامانه، وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند، علاوه بر رد مال به صاحب آن، به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از صد و شصت و پنج میلیون (165,000,000) ریال تا هشتصد و بیست و پنج میلیون (825,000,000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
بنابراین، در کلاهبرداری رایانه ای، داده های مالی در یک فرایند دیجیتالی(رایانه ای و سایبری) و با فعال ساختن سامانه های رایانه ای و مخابراتی از حساب مالک به حساب و یا محل دیگری در آن فضا منتقل می شود.از طرفی در کلاهبرداری رایانه ای، رایانه هم به عنوان وسیله ارتکاب جرم به شمار می رود و هم وجود آن به عنوان جزیی از بستر و فضای ویژه برای تحقق این جرم لازم است؛در عین حال ممکن است فردی برای کلاهبرداری سنتی از رایانه استفاده کند در چنین مواردی نمی توان به صرف استفاده از این ابزار آن را کلاهبراری اینترنتی تلقی نمود.
هرچند کلاهبرداری در قانون تجارت الکترونیک و جرایم رایانهای هر دو به مسائل مرتبط با فناوری و فضای مجازی اشاره دارند، اما تفاوتهای مهمی از لحاظ تعریف قانونی، موضوع و قلمرو اجرایی میان آنها وجود دارد:
کلاهبرداری اینترنتی با روش های مختلفی انجام می شود:
در این روش، کلاهبرداران از طریق ارسال ایمیلهای جعلی یا پیامهای متنی به قربانیان، آنها را به وارد کردن اطلاعات شخصی و مالی خود در صفحات تقلبی هدایت میکنند. کلاهبردار سپس با دسترسی غیرمجاز به این اطلاعات، دادههای حساب بانکی قربانی را تغییر داده یا با دستکاری دادهها اقدام به برداشت وجه از حساب بانکی میکند.
مثال:
شخصی ایمیلی دریافت میکند که به ظاهر از بانک یا سرویس پرداخت آنلاین است و از او درخواست میشود که برای رفع مشکل حساب خود، وارد یک لینک شود. این لینک کاربر را به یک سایت جعلی هدایت میکند که در آن کلاهبردار اطلاعات ورود به حساب بانکی او را سرقت کرده و از حساب او مبلغی برداشت میکند.
در این روش، کلاهبرداران با ایجاد فروشگاههای آنلاین تقلبی، محصولات غیرواقعی را به فروش میرسانند. کاربران پس از پرداخت وجه، هیچ کالایی دریافت نمیکنند و کلاهبردار از سامانههای رایانهای برای تحصیل اموال استفاده کرده است.
مثال:
فردی از طریق یک فروشگاه آنلاین جعلی که در شبکههای اجتماعی تبلیغ شده است، کالایی را سفارش داده و مبلغ خرید را از طریق درگاه پرداخت آنلاین واریز میکند. اما پس از واریز وجه، فروشگاه بسته شده و هیچ کالایی ارسال نمیشود.
در این نوع کلاهبرداری، کلاهبردار از روشهای هک یا دسترسی غیرمجاز به شبکههای ارتباطی استفاده میکند و در میانه ارتباط بین دو طرف (مانند مشتری و بانک) قرار میگیرد. سپس با تغییر دادهها یا متوقف کردن آنها، وجهی را به حساب خود منتقل میکند.
مثال“
یک هکر با نفوذ به شبکه اینترنت فردی که در حال پرداخت آنلاین است، تراکنش او را متوقف کرده و با تغییر اطلاعات مقصد تراکنش، وجه را به حساب خود یا شخص ثالثی منتقل میکند.
در این نوع کلاهبرداری، مجرمین نرمافزارهای مخربی مانند تروجان یا بدافزارهای جاسوسی را طراحی کرده و از طریق اینترنت منتشر میکنند. این نرمافزارها پس از نصب بر روی دستگاه قربانی، به اطلاعات حساس مانند رمزهای عبور و شماره کارتهای اعتباری دسترسی پیدا میکنند و سپس مجرمین، این اطلاعات را برای تحصیل اموال یا خدمات استفاده میکنند.
مثال:
فردی نرمافزاری را دانلود میکند که ظاهراً برای افزایش سرعت رایانه است. پس از نصب، این نرمافزار اطلاعات حسابهای کاربری و رمزهای عبور فرد را جمعآوری کرده و به سرورهای مجرمین ارسال میکند، که در نتیجه، با دسترسی به این اطلاعات اقدام به برداشت غیرمجاز از حساب او میکنند.
در این روش، کلاهبرداران از طریق دستکاری سامانههای خودپرداز یا دستگاههای پرداخت الکترونیکی، اطلاعات کارتهای بانکی را سرقت کرده و از آنها برای برداشت غیرقانونی وجوه استفاده میکنند.
مثال:
کلاهبرداران با نصب دستگاههای اسکیمر بر روی خودپردازها، اطلاعات کارت بانکی افرادی که از آن دستگاهها استفاده میکنند را سرقت کرده و سپس با استفاده از آن اطلاعات، اقدام به برداشت وجه از حساب قربانیان میکنند.
کلاهبرداران با ارسال پیامکهای جعلی، کاربر را به کلیک بر روی لینکهای مخرب ترغیب میکنند یا با ارسال پیامکهای تقلبی از طرف بانکها یا شرکتهای معتبر، اطلاعات مالی کاربران را سرقت میکنند. این روش معمولاً به منظور سرقت اطلاعات بانکی یا هدایت کاربر به صفحات فیشینگ استفاده میشود.
مثال:
فرض کنید یک فرد پیامکی دریافت میکند که بهظاهر از طرف بانک اوست و در آن نوشته شده: “حساب شما به دلیل فعالیت مشکوک مسدود شده است. برای فعالسازی مجدد به لینک زیر مراجعه کنید.” این پیام حاوی یک لینک است که فرد را به یک صفحه فیشینگ هدایت میکند که دقیقاً شبیه به صفحه ورود بانک طراحی شده است. وقتی فرد اطلاعات بانکی خود را وارد میکند، این اطلاعات مستقیماً به دست کلاهبرداران میرسد و آنها با استفاده از این اطلاعات اقدام به برداشت غیرمجاز از حساب وی میکنند.
با افزایش محبوبیت ارزهای دیجیتال، کلاهبرداران اقدام به ارائه پروژهها و طرحهای سرمایهگذاری جعلی میکنند. در این روش، کلاهبرداران با وعده سود بالا، افراد را ترغیب به سرمایهگذاری در طرحهای غیرواقعی میکنند و پس از جمعآوری مبالغ، ناپدید میشوند.
مثال:
کلاهبرداران یک وبسایت یا کانال تلگرام ایجاد میکنند که مدعی هستند در حوزه ارزهای دیجیتال فعالیت میکند و سودهای بسیار بالایی به سرمایهگذاران وعده میدهد. برای مثال، فردی در یک پروژه سرمایهگذاری که سود روزانه 10 درصد برای خرید ارز دیجیتال وعده میدهد، مبلغی معادل 100 میلیون تومان سرمایهگذاری میکند. در ابتدا سودهای کوچکی به حساب او واریز میشود تا اعتمادش جلب شود. اما بعد از گذشت چند هفته، وبسایت بسته میشود و تمامی سرمایه افراد ناپدید میشود. کلاهبرداران نیز بدون هیچ اثری ناپدید میشوند.
کلاهبرداری سنتی: قربانیان معمولاً در تعاملات حضوری فریب میخورند.
کلاهبرداری اینترنتی: قربانیان این نوع جرم میتوانند هر کسی باشند که در فضای مجازی فعالیت میکند، از جمله کاربران اینترنت، خریداران آنلاین یا دارندگان حسابهای بانکی اینترنتی.
مطابق ماده 13 قانون جرایم رایانهای، هر فردی که با استفاده از سامانههای رایانهای یا مخابراتی، اموال دیگران را از طریق فریب یا سوءاستفاده از اعتماد آنها به دست آورد، به مجازات حبس از یک تا پنج سال محکوم خواهد شد. این مجازات بهعنوان یکی از اصلیترین پاسخهای قانونی به کلاهبرداری اینترنتی در نظر گرفته میشود.
علاوه بر مجازات حبس، طبق همان ماده، فرد مجرم ممکن است به پرداخت جزای نقدی از صد و شصت و پنج میلیون (165,000,000) ریال تا هشتصد و بیست و پنج میلیون (825,000,000) ریال محکوم شود. این جزای نقدی میتواند به صورت مستقل یا به همراه مجازات حبس اعمال شود.
مجرم موظف است که تمامی اموالی که از طریق کلاهبرداری به دست آورده است، به شاکی بازگرداند.
در برخی موارد، دادگاه میتواند مجرمان کلاهبرداری اینترنتی را به محرومیت از برخی حقوق اجتماعی نیز محکوم کند. این محرومیت ممکن است شامل ممنوعیت از داشتن شغلهای دولتی یا کسب مجوزهای خاص باشد.
اگر فردی که مرتکب کلاهبرداری اینترنتی شده است، سابقه ارتکاب جرایم مشابه داشته باشد یا جرم را به صورت سازمانیافته انجام داده باشد، مجازات وی ممکن است تشدید شود. دادگاه در این موارد ممکن است حداکثر مجازات را در نظر بگیرد.
در مواردی که شرایط خاصی وجود داشته باشد (برای مثال، همکاری متهم با مقامات قضایی یا بازگرداندن سریع اموال)، دادگاه ممکن است بخشی از مجازات را تعلیق کند یا تخفیفاتی در نظر بگیرد. این موارد تحت شرایط خاص و بنا به صلاحدید قاضی رسیدگی کننده پرونده ممکن است اعمال شود.
برای اثبات جرم کلاهبرداری رایانهای، عنصر روانی نقش اساسی دارد که شامل سوء نیت عام و سوء نیت خاص میشود. همانند کلاهبرداری سنتی، در کلاهبرداری رایانهای نیز وجود هر دو نوع سوء نیت برای تحقق جرم ضروری است:
سوء نیت خاص: به معنای قصد دستیابی به منافع مالی یا غیرمالی از طریق اعمال مجرمانه است. در کلاهبرداری رایانهای، مرتکب باید هدف مشخصی برای تحصیل مال، وجه، خدمات یا امتیازات مالی داشته باشد. این هدف، عنصر اصلی برای تحقق سوء نیت خاص محسوب میشود.
سوء نیت عام: به معنای عمد در انجام اعمال مجرمانه است. در اینجا، مرتکب بهطور آگاهانه و ارادی یکی از اعمال غیرقانونی مذکور در قانون جرایم رایانهای (مانند جعل دادهها، ورود غیرمجاز به سیستمها یا فریب کاربران) را انجام میدهد. به عبارتی، مرتکب از غیرقانونی بودن عمل خود مطلع بوده و با اراده آن را انجام میدهد.
بسیاری از افراد تصور میکنند که هر نوع کلاهبرداری که در فضای مجازی انجام میشود، بهطور خودکار کلاهبرداری رایانهای محسوب میشود، اما این تصور نادرست است. نوع اقدام مرتکب نیز در تعیین نوع کلاهبرداری نقش دارد. طبق قوانین ایران، کلاهبرداری رایانهای زمانی اتفاق میافتد که فرد با استفاده از دادهپیامها یا سیستمهای رایانهای و با اقداماتی مانند وارد کردن، حذف، تغییر یا اختلال در دادهها، جرم را مرتکب شود.
در این نوع کلاهبرداری، مجرمان با دستکاری دادهها یا مختل کردن سامانهها، بهطور غیرمجاز به منابع مالی، اطلاعات یا خدمات دسترسی پیدا میکنند. این دستکاریها میتواند شامل وارد کردن، تغییر، حذف یا ایجاد دادهها باشد. رایانه و اینترنت در این فرآیند نه تنها بهعنوان ابزار، بلکه بهعنوان بخشی از محیط ضروری برای ارتکاب جرم عمل میکنند.
تفاوت کلیدی میان کلاهبرداری رایانهای و سنتی، استفاده از فناوری دیجیتال بهعنوان عنصر اصلی در انجام جرم است. اگرچه ممکن است از رایانه برای تسهیل کلاهبرداریهای سنتی نیز استفاده شود، اما صرف استفاده از رایانه به معنی وقوع کلاهبرداری رایانهای نیست. نوع جرم به نحوه استفاده از رایانه در فرایند بستگی دارد.
به عنوان مثال، اگر فردی در اینستاگرام یک محصول غیرواقعی تبلیغ کند و از مردم پول دریافت کند، این رفتار نوعی کلاهبرداری سنتی است. در این حالت، از تبلیغات دروغین (مانور متقلبانه) برای فریب مردم استفاده شده است، اما هیچ دستکاری دادهها در سیستمهای رایانهای صورت نگرفته است. بنابراین، جرم در فضای مجازی رخ داده، اما روش فریب سنتی است.
این تمایز نه تنها عنوان جرم را تغییر میدهد، بلکه بر صلاحیت دادگاه و روند رسیدگی نیز تأثیرگذار است. در کلاهبرداری رایانهای، دادسرای جرایم رایانهای رسیدگی میکند، اما در کلاهبرداری سنتی، دادگاههای عمومی مسئول رسیدگی خواهند بود.
در صورتی که کسی قربانی کلاهبرداری اینترنتی شود، مراحل زیر را برای پیگیری قانونی باید دنبال کند:
ثبتنام در سامانه ثنا: برای ثبت هر شکایتی، داشتن پروفایل در سامانه ثنا الزامی است. افراد میتوانند از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی یا به صورت آنلاین اقدام به ثبتنام در این سامانه نمایند.
مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی برای ثبت شکوائیه: پس از ثبتنام در سامانه، شکایت باید به صورت رسمی در دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت شود. توصیه میشود برای تنظیم متن شکایت و ارائه مدارک لازم، از مشاوره یک وکیل جرایم رایانه ای استفاده شود تا تمامی اسناد مرتبط با کلاهبرداری ضمیمه شوند.
ارجاع پرونده به دادسرای جرایم رایانهای: پس از ثبت شکوائیه، پرونده به دادسرای رسیدگی به جرایم رایانهای ارجاع داده میشود. در این مرحله، دادیار یا بازپرس تحقیقات مقدماتی را برای کشف جرم آغاز میکنند.
ارجاع به پلیس فتا: در صورت نیاز به تحقیقات بیشتر، پرونده به پلیس فتا ارجاع میشود تا تحقیقات دقیقتری انجام شود. پس از اتمام تحقیقات پلیس فتا، پرونده به دادسرای جرایم رایانهای بازمیگردد.
ابلاغ جهت حضور طرفین: در صورتی که دادسرا ضروری بداند، ابلاغیهای برای حضور شاکی و متهم در دادسرا صادر میشود تا هر دو طرف برای ارائه توضیحات حضور یابند.
ارجاع پرونده به دادگاه کیفری: پس از تکمیل تحقیقات و صدور کیفرخواست، پرونده به دادگاه کیفری ارسال میشود تا حکم نهایی توسط دادگاه صادر گردد. این مرحله آخرین بخش از روند رسیدگی به شکایت کلاهبرداری اینترنتی است.
برای شکایت از جرم کلاهبرداری رایانهای، فرد شاکی باید شکایت خود را در دادسرای ویژه جرایم رایانهای مطرح کند. این دادسرا در ناحیه 31 تهران قرار دارد و مسئول رسیدگی به جرایم مرتبط با رایانه است. پس از ارائه شکایت، بازپرس تحقیقات مقدماتی را آغاز میکند. اگر ادله کافی برای وقوع جرم بهدست آید، با صدور قرار جلب به دادرسی، پرونده به دادگاه صالح ارجاع میشود تا حکم نهایی صادر شود.
طبق رأی وحدت رویه شماره 729- 1/12/1391 هیأت عمومی دیوان عالی کشور، دادگاه صالح برای رسیدگی به این جرم، دادگاهی است که بانک افتتاحکننده حساب فرد زیاندیده در حوزه آن قرار دارد. بر این اساس، دادگاهی که در حوزه قضایی بانک زیاندیده از کلاهبرداری رایانهای است، صلاحیت رسیدگی به پرونده را دارد.
هزینه شکایت از کلاهبرداری اینترنتی شامل چند بخش است که به عوامل مختلفی بستگی دارد. در ادامه به بررسی این هزینهها میپردازیم:
اولین مرحله برای ثبت شکایت، مراجعه به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی است. هزینه این مرحله برای ثبت شکواییه معمولاً مبلغی ثابت است که شامل هزینههای اداری و ثبت الکترونیکی شکایت میشود و معمولا تا مبلغ ۱۰۰ هزار تومان می باشد.
هزینه دادرسی یا هزینههای قانونی که برای رسیدگی به پرونده کیفری پرداخت شود، در سال ۱۴۰۳، مبلغ ۱۰ هزار تومان می باشد.
در برخی پروندههای کلاهبرداری اینترنتی، نیاز به کارشناسان جرایم رایانهای برای بررسی جزئیات فنی مانند تراکنشهای مشکوک یا شناسایی هکرها وجود دارد. این هزینه به عهده شاکی است و بسته به نوع کارشناسی، متفاوت خواهد بود.
اگر برای پیگیری پرونده خود از یک وکیل استفاده کنید، هزینههای مربوط به حقالوکاله نیز باید در نظر گرفته شود. هزینه وکیل بستگی به تجربه و تخصص وی و توافق با موکل دارد و میتواند بر اساس میزان پیچیدگی پرونده متغیر باشد.
در طول فرایند رسیدگی به شکایت کلاهبرداری اینترنتی، ممکن است هزینههای جانبی مانند تهیه و ارائه مدارک یا مستندات اضافی، تهیه پرینتهای بانکی و سایر هزینههای مرتبط با ارائه مدارک و مستندات نیز بهوجود آید.
در قانون آیین دادرسی کیفری، صدور قرار منع تعقیب برای کلاهبرداری اینترنتی بر اساس اصول و مقررات خاصی صورت میگیرد. این قرار زمانی صادر میشود که مقام قضایی پس از بررسیهای انجامشده، به این نتیجه برسد که ادامه تعقیب کیفری ضرورتی ندارد. شرایط و مبانی صدور منع تعقیب به شرح زیر است:
طبق ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری، اگر دلایل و مدارک موجود نتواند وقوع جرم کلاهبرداری اینترنتی را اثبات کند یا شواهد کافی برای متهم کردن فرد نباشد، بازپرس یا دادیار مسئول پرونده میتواند قرار منع تعقیب صادر کند. در این حالت، دلایل موجود در پرونده برای تشکیل دادگاه و صدور حکم کافی نیست و پرونده مختومه میشود.
مطابق ماده 265 قانون آیین دادرسی کیفری، اگر پس از تحقیقات مشخص شود که عمل انجامشده جرم نیست و از نظر قانونی شرایط لازم برای تعریف آن بهعنوان جرم وجود ندارد، مقام قضایی میتواند منع تعقیب صادر کند. بهعنوان مثال، اگر رفتار فرد متهم بهطور کامل با تعریف جرم کلاهبرداری تطابق نداشته باشد، صدور قرار منع تعقیب امکانپذیر است.
مطابق ماده 270 قانون آیین دادرسی کیفری، شاکی در پروندههای کیفری (از جمله کلاهبرداری اینترنتی) حق اعتراض به قرار منع تعقیب را دارد. این ماده بیان میکند که شاکی میتواند در صورت نارضایتی از این قرار، اعتراض خود را در بازه زمانی تعیینشده ثبت کند.
مطابق قانون، شاکی باید ظرف 10 روز از تاریخ ابلاغ قرار منع تعقیب، اقدام به ثبت اعتراض کند. این مهلت قانونی برای اطمینان از سرعت رسیدگی به پروندهها تعیین شده است و پس از انقضای این مدت، اعتراض قابلپذیرش نخواهد بود.
دفاتر خدمات الکترونیک قضایی در سطح کشور پراکنده هستند و افراد میتوانند به نزدیکترین دفتر مراجعه کرده و اعتراض خود را ثبت کنند. در این دفاتر، کارشناسان ثبت اعتراض به شما کمک میکنند تا اطلاعات و مدارک مورد نیاز را به صورت الکترونیکی بارگذاری کنید. در این مرحله، شما باید موارد زیر را فراهم کنید:
پس از ارائه اطلاعات اولیه، مدارک مرتبط با پرونده باید بهصورت الکترونیکی بارگذاری شوند. این مدارک شامل:
در این مرحله، شاکی باید هزینههای مرتبط با ثبت اعتراض را پرداخت کند. این هزینهها بهصورت الکترونیکی و از طریق سامانه قابل پرداخت هستند. این هزینهها معمولاً شامل هزینه ثبت و پیگیری اعتراض در دادگاه است.
پس از ثبت اعتراض در دفتر خدمات الکترونیک، اعتراض شما به دادگاه کیفری که صلاحیت رسیدگی به آن پرونده را دارد، ارسال میشود. در این مرحله، دادگاه مکلف است دلایل و مدارک جدیدی که شما ارائه دادهاید را بررسی کند. دادگاه بررسی میکند که آیا دلایل ارائهشده کافی است تا پرونده مجدداً در جریان قرار گیرد یا خیر.
دادگاه ممکن است:
پس از ثبت اعتراض، شاکی میتواند از طریق سامانه ثنا (سامانه ثبت نام الکترونیک قضایی) وضعیت اعتراض و پرونده خود را پیگیری کند. سامانه ثنا تمامی اطلاعات مربوط به پروندههای قضایی شما را در اختیار شما قرار میدهد و از این طریق میتوانید از آخرین وضعیت رسیدگی به اعتراض خود مطلع شوید. تمامی اخطاریهها، ابلاغیهها و تصمیمات دادگاه از طریق این سامانه به صورت الکترونیکی به اطلاع شاکی میرسد.
هرچند سامانههای الکترونیکی روند دادرسی را سریعتر و شفافتر کردهاند، اما در هنگام ثبت اعتراض نکات مهمی وجود دارد که باید به آنها توجه کرد:
بله، بزهدیدگان جرم کلاهبرداری اینترنتی میتوانند از طریق پلیس فتا اقدام به پیگیری و ثبت گزارش کنند. پلیس فتا بهعنوان یک نهاد تخصصی در زمینه جرایم سایبری، وظیفه دارد تحقیقات لازم را انجام داده و اطلاعات فنی مانند آدرسهای IP و تراکنشهای مالی مشکوک را جمعآوری کند. برای این منظور، افراد میتوانند به سایت پلیس فتا مراجعه کرده و از بخش ارتباطات مردمی، مشخصات و جزئیات مربوط به کلاهبرداری را ثبت نمایند. پس از ثبت گزارش، پلیس فتا با شاکی تماس گرفته و مراحل بررسی و تحقیقات را آغاز میکند. با این حال، پلیس فتا تنها وظیفه انجام تحقیقات و ارائه اطلاعات به مراجع قضایی را دارد و نمیتواند حکمی صادر کند. برای پیگیری قانونی و احقاق حقوق، بزهدیدگان باید شکایت رسمی خود را از طریق سامانه ثنا و دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کنند. پس از ثبت شکایت، پرونده به دادسرای ویژه جرایم رایانهای ارجاع میشود و مراحل قضایی آن ادامه مییابد. در نتیجه، هرچند همکاری با پلیس فتا میتواند در شناسایی مجرمان مفید باشد، اما برای رسیدگی رسمی و صدور حکم، ثبت شکایت در مراجع قضایی ضروری است.
کلاهبرداری اینترنتی طبق قوانین ایران جزو جرایم قابل گذشت محسوب نمیشود. بر اساس قانون مجازات اسلامی، کلاهبرداری (از جمله کلاهبرداری اینترنتی) در زمره جرایم عمومی و غیرقابل گذشت است. به این معنی که حتی اگر شاکی خصوصی (بزهدیده) از شکایت خود صرفنظر کند یا رضایت دهد، این امر موجب توقف پیگرد کیفری نمیشود.
در جرایم غیرقابل گذشت، تعقیب کیفری با نظر دادستان و مراجع قضایی ادامه مییابد، چراکه این دسته از جرایم تهدیدی برای نظم عمومی و امنیت جامعه محسوب میشوند. بنابراین، اگرچه رضایت شاکی میتواند در تعیین مجازات یا تخفیف آن تأثیر داشته باشد، اما پرونده بهطور کامل بسته نمیشود و رسیدگی قضایی تا صدور حکم نهایی ادامه مییابد.
وکیل شکایت از کلاهبرداری اینترنتی نقش بسیار مهمی در پیگیری و دفاع از حقوق بزهدیدگان این نوع جرایم دارد. با توجه به پیچیدگیهای فنی که در جرایم سایبری وجود دارد، از جمله استفاده از تکنیکهایی مانند فیشینگ، هک و دستکاری دادهها، نیاز به تخصص ویژهای در این زمینه احساس میشود. وکیل جرایم رایانهای با آشنایی کامل به قوانین مرتبط، از جمله ماده 67 قانون تجارت الکترونیکی و ماده 13 قانون جرایم رایانهای، میتواند بهطور مؤثری پرونده را پیگیری کند و شواهد لازم را برای دفاع از حقوق موکل خود ارائه دهد. علاوه بر این، وکیل متخصص میتواند در مراحل مختلف شکایت، از ثبت در سامانه ثنا تا همکاری با پلیس فتا و دادسرای جرایم رایانهای، به موکل کمک کند و به بازگرداندن اموال از دست رفته سرعت ببخشد. داشتن وکیل متخصص در این نوع پروندهها، به دلیل دانش فنی و حقوقی لازم، احتمال موفقیت در پرونده و بازگرداندن سریعتر اموال را افزایش میدهد.
شاکی:
نام: [نام و نام خانوادگی]
کد ملی: [شماره ملی]
نشانی: [آدرس]
تلفن: [شماره تماس]
مشتکیعنه:
نام: [نام یا نام مستعار متهم]
نشانی: [آدرس یا اطلاعات تماس متهم در صورت وجود]
موضوع شکایت:
کلاهبرداری اینترنتی به مبلغ [مبلغ] ریال از طریق [توضیح روش کلاهبرداری]
دلایل و مستندات:
ریاست محترم دادسرای جرایم رایانهای تهران
شرح شکایت:
اینجانب [نام و نام خانوادگی شاکی] در تاریخ [تاریخ] اقدام به خرید [نام محصول یا خدمات] از طریق وبسایت [نام وبسایت یا پلتفرم] نموده و مبلغ [مبلغ] ریال به حساب [مشخصات حساب] واریز کردم. پس از پرداخت وجه، متوجه شدم که وبسایت مذکور جعلی بوده و هیچگونه محصولی دریافت نکردم. تمام مکاتبات انجامشده و مدارک مربوطه ضمیمه این شکوائیه است.
لذا تقاضا دارم با انجام تحقیقات لازم و استعلام از مراجع ذیصلاح، نسبت به شناسایی و دستگیری مشتکیعنه اقدام فرمایید و همچنین، جهت بازگرداندن وجه کلاهبرداریشده و برخورد قانونی با متهم، دستور لازم را صادر فرمایید.
امضاء:
[نام و نام خانوادگی شاکی]
[امضاء و تاریخ]
« نظر به اینکه در صلاحیت محلی، اصل صلاحیت دادگاه محل وقوع جرم است و این اصل در قانون جرایم رایانهای نیز مستفاد از ماده ۲۹- مورد تایید قانونگذار قرار گرفته، بنابراین در جرم کلاهبرداری مرتبط با رایانه، هرگاه تمهید مقدمات و نتیجه حاصل از آن در حوزههای قضایی مختلف صورت گرفته باشد، دادگاهی که بانک افتتاحکننده حساب زیاندیده از بزه که پول به طور متقلبانه از آن برداشت شده در حوزه آن قرار دارد، صالح به رسیدگی است. بنا به مراتب آرای شعب یازدهم و سی ودوم دیوان عالی کشور که بر اساس این نظر صادر شده به اکثریت آرا صحیح و قانونی تشخیص داده و تأیید میگردد. این رأی طبق ماده ۲۷۰ قانون آیین دادرسی دادگاههای عمومی و انقلاب در امور کیفری در موارد مشابه برای شعب دیوان عالی کشور و دادگاهها لازمالاتباع است.»
جلوگیری از وقوع کلاهبرداری اینترنتی نیازمند آگاهی و رعایت چندین اصول امنیتی است که میتواند افراد و سازمانها را در برابر این نوع جرایم سایبری محافظت کند. کلاهبرداری اینترنتی معمولاً از طریق فریب افراد با استفاده از تکنیکهای متنوع مانند فیشینگ، مهندسی اجتماعی، و استفاده از وبسایتهای جعلی انجام میشود. با رعایت نکات زیر میتوان از وقوع این جرم پیشگیری کرد:
یکی از مؤثرترین روشهای جلوگیری از کلاهبرداری اینترنتی، آموزش و افزایش سطح آگاهی کاربران است. افراد باید:
یکی از راههای اصلی که کلاهبرداران اینترنتی از آن استفاده میکنند، دسترسی به حسابهای کاربری افراد است. برای جلوگیری از این کار:
هنگام خرید یا انجام تراکنشهای مالی به صورت آنلاین، ضروری است که:
یکی از شایعترین روشهای کلاهبرداری اینترنتی، ارسال لینکهای مشکوک به کاربران است. این لینکها ممکن است کاربران را به وبسایتهای جعلی هدایت کنند یا نرمافزارهای مخرب دانلود کنند. بنابراین:
برای محافظت از خود در برابر حملات سایبری:
برای جلوگیری از دسترسی کلاهبرداران به اطلاعات حساس:
یکی از راههای شناسایی سریع کلاهبرداری، بررسی مداوم تراکنشهای مالی است. برای این منظور:
نرمافزارهای ضد فیشینگ میتوانند به شما کمک کنند تا از کلیک بر روی لینکهای مشکوک جلوگیری کنید. این نرمافزارها معمولاً بهطور خودکار وبسایتهای جعلی را شناسایی و به کاربران هشدار میدهند.
کلاهبرداران اینترنتی اغلب از تبلیغات جذاب و پیشنهادات باور نکردنی استفاده میکنند تا کاربران را به دام بیندازند. به عنوان مثال، ایمیلهایی با پیشنهادات مالی بزرگ یا جوایز غیرمنتظره. کاربران باید دقت کنند که:
در صورتی که فردی مشکوک به کلاهبرداری اینترنتی شد یا قربانی آن قرار گرفت، باید سریعاً موضوع را به پلیس فتا یا مراجع قضایی اطلاع دهد. این اقدام سریع میتواند به جلوگیری از ادامه فعالیتهای کلاهبردارانه کمک کند.
در مواجهه با کلاهبرداری رایانهای، انتخاب یک وکیل متخصص در این حوزه اهمیت بسیاری دارد. وکیل شکایت از کلاهبرداری رایانهای با تسلط بر قوانین جرایم رایانهای و رویههای قضایی مرتبط، میتواند نقش مهمی در جمعآوری مدارک، تنظیم شکایت، پیگیری پرونده در دادسراهای جرایم رایانهای و ارائه دفاعیات موثر داشته باشد. این وکلا به شما کمک میکنند تا حقوق خود را در برابر کلاهبرداران بازیابی کرده و مراحل قانونی را با اطمینان و دقت طی کنید. حضور یک وکیل با تجربه در این پروندهها میتواند زمان و هزینههای اضافی را کاهش دهد و شانس موفقیت شما را در پیگیری حقوقی افزایش دهد.
برای پیگیری کلاهبرداری اینترنتی، اولین قدم ثبت شکایت در پلیس فتا است که به عنوان مرجع تخصصی رسیدگی به جرایم سایبری عمل میکند. کاربران میتوانند با مراجعه به وبسایت پلیس فتا، گزارش جرم را ثبت کرده و پلیس فتا تحقیقات فنی و تخصصی را آغاز میکند. با این حال، ثبت گزارش در پلیس فتا بهتنهایی کافی نیست و برای پیگیری حقوقی و جبران خسارات، شکات باید از طریق سامانه ثنا و دفاتر خدمات قضایی الکترونیک، شکایت رسمی خود را به ثبت برسانند. پس از ثبت شکایت، پرونده به دادسرای ویژه جرایم رایانهای ارجاع داده میشود و مراحل دادرسی و پیگیری قانونی تحت نظارت دادگاه انجام میگیرد.
همکاری با پلیس فتا برای ارائه مستندات و مدارک کافی میتواند روند شناسایی و پیگیری مجرم را تسریع کند، اما برای دستیابی به نتیجه نهایی، پیگیری قضایی از طریق مراجع قانونی ضروری است. بنابراین، ترکیب اقدامات فنی پلیس فتا و پیگیریهای قضایی بهترین راهحل برای جبران خسارت و برخورد با مجرمین اینترنتی است.
در صورتی که نیاز به مشاوره تخصصی در خصوص کلاهبرداری اینترنتی و نحوه شکایت از آن دارید، میتوانید به بخش رزرو مشاوره در وبسایت وکیل سؤال با مدیریت خانم ام البنین تنکابنی رضایی مراجعه کرده و درخواست خود را ثبت نمایید. تیم ما با تخصص در حوزه جرایم رایانهای و کلاهبرداریهای اینترنتی آماده است تا شما را در تمامی مراحل پیگیری و شکایت همراهی کند. همچنین، اگر سؤالات یا ابهاماتی در این زمینه دارید، میتوانید آنها را در قسمت دیدگاهها مطرح کنید تا کارشناسان مجموعه در کوتاهترین زمان ممکن به پرسشهای شما پاسخ دهند.
وکیل سوال، همراه شما در مسیر عدالت
کلاهبرداری اینترنتی نوعی از جرایم سایبری است که در آن فرد یا گروهی با استفاده از روشهای فریبکارانه در فضای آنلاین مانند فیشینگ، سایتهای جعلی یا دزدیدن اطلاعات شخصی و مالی، از افراد سوءاستفاده میکنند. این جرم شامل استفاده غیرمجاز از دادهها و سیستمهای رایانهای برای دسترسی به وجوه و اموال افراد است.
برای شکایت از کلاهبرداری اینترنتی، ابتدا باید در سامانه ثنا ثبتنام کنید و سپس شکایت خود را از طریق دفاتر خدمات الکترونیک قضایی ثبت کنید. پس از ثبت شکایت، پرونده به دادسرای جرایم رایانهای ارسال شده و مراحل دادرسی آغاز میشود. در این روند، پلیس فتا به عنوان نهاد تخصصی در بررسی فنی جرم دخالت خواهد کرد.
طبق ماده 13 قانون جرایم رایانهای، مجازات کلاهبرداری اینترنتی شامل حبس از یک تا پنج سال، جزای نقدی از 165 میلیون ریال تا 825 میلیون ریال یا هر دو مجازات است. همچنین مجرم موظف به بازگرداندن اموال به صاحب آنهاست.
خیر، کلاهبرداری اینترنتی طبق قوانین ایران جزو جرایم غیرقابل گذشت است. حتی اگر شاکی از شکایت خود منصرف شود، پیگیری قضایی ادامه پیدا میکند، زیرا این جرم تهدیدی برای نظم عمومی محسوب میشود.
برای جلوگیری از کلاهبرداری اینترنتی، رعایت اصول امنیتی مانند استفاده از رمزهای عبور قوی و احراز هویت دو مرحلهای، عدم کلیک بر روی لینکهای مشکوک، خرید از سایتهای معتبر، و بررسی منظم حسابهای بانکی ضروری است. همچنین آموزش و آگاهیافزایی در زمینه تهدیدات سایبری میتواند نقش موثری در پیشگیری از این جرایم داشته باشد.
پلیس فتا وظیفه دارد گزارشات مربوط به کلاهبرداری اینترنتی را بررسی کرده و اطلاعات فنی مانند آدرسهای IP و تراکنشهای مشکوک را جمعآوری کند. با این حال، حکم نهایی توسط مراجع قضایی صادر میشود و ثبت شکایت رسمی باید از طریق سامانه ثنا و دفاتر خدمات قضایی الکترونیک انجام شود.
نظرات کاربران