هر فردی ممکن است با انگیزههای مختلفی چون مهاجرت تحصیلی، کسب و کار، تفریح و غیره عازم سفرهای خارجی شود. به این منظور شخص بایستی با ارائه مدارک مورد نیاز به صورت قانونی از هر یک از مرزهای زمینی، هوایی و آبی کشور خارج شده و به کشور مقصد خویش سفر نماید. با این حال، گاه وجود برخی مشکلات یا وضعیتهای خاص مانع از خروج قانونی شخص از کشور میگردد. چنین وضعیتی در اصطلاح ممنوعالخروجی نامیده میشود. ممنوعالخروجی میتواند برای افراد مشکلات بسیاری ایجاد کرده و حتی منجر به ورود ضرر مالی به آنها گردد. به همین منظور، در این گفتار به بررسی علل مختلف ممنوعالخروجی و راهکارهای رفع هر یک از آنها خواهیم پرداخت. کسب اطلاعات لازم در این خصوص به شما کمک خواهد کرد تا در صورت مواجه شدن با این مشکل به سادگی بتوانید اقدام به رفع آن نمایید.
ممنوعالخروجی یا منع خروج از کشور وضعیتی است که شخص بنا به دلایل مختلفی اجازه خروج قانونی از کشور را ندارد. در بسیاری از مواقع، افراد نسبت به این موضوع ناآگاه بوده و در فرودگاه و زمانی که قصد خروج از کشور را دارد متوجه این موضوع میشود. این مسئله تمام برنامهریزیهای شخص ممنوعالخروج را برهم میزند. عوامل مختلفی ممکن است موجب ممنوعالخروجی افراد شوند. دلیل ممنوعالخروجی هر فرد با توجه به شرایط وی متفاوت از فرد دیگری است. به این منظور، ضروری است تا دلایل ممنوعالخروجی افراد را بررسی نماییم.
مطابق قوانین و مقررات کشور ما عوامل گوناگونی را میتوان به عنوان دلیل ممنوعالخروجی معرفی نمود. این دلایل عبارتند از:
زمانی که شخصی در فرایند رسیدگی به یک شکایت کیفری به عنوان متهم قرار داشته و در پایان رسیدگی به پرونده قاضی حکم به محکومیت وی صادر نماید، ممکن است قاضی خروج این فرد از کشور را غیرموجه و برخلاف حقوق شاکی تشخیص دهد. به همین خاطر، قاضی میتواند ضمن صدور حکم محکومیت شخص و تعیین مجازات، حکم ممنوعیت خروج شخص از کشور برای مدت موقت یا دائم را صادر نماید. تعیین موقت یا دائمی بودن ممنوعالخروجی و مدت آن در صورت موقتی بودن به تشخیص قاضی دادگاه بستگی دارد. نتیجه آن که چنین فردی به واسطه محکومیت کیفری و به حکم دادگاه اجازه خروج از کشور را نخواهد داشت.
اگر شخصی در فرایند رسیدگی به یک شکایت کیفری در مرحله دادسرا به عنوان متهم شناخته شود، بازپرس میتواند با توجه به اهمیت و ادله وقوع جرم، دستور منع خروج این شخص از کشور را طبق ماده 188 قانون آیین دادرسی کیفری صادر نماید. مدت اعتبار این دستور حداکثر شش ماه و قابل تمدید است. با انقضای مدت این دستور، حضور متهم در بازپرسی و صدور قرار موقوفی تعقیب، ترک تعقیب یا منع تعقیب، دستور منع خروج شخص متهم از کشور منتفی خواهد شد.
هر شهروند موظف به پرداخت مالیات مقرر قانونی با توجه به میزان درآمد اوست. با این حال، برخی اشخاص از پرداخت مالیات اجتناب مینمایند. بدهیهای مالیاتی موجب ایجاد مجازاتها و محدودیتهای مختلفی برای شخص بدهکار میگردد. یکی از انواع این محودیتها، ممنوعالخروجی است. چنانچه هر یک از مؤدیان مالیاتی بیش از 5 میلیارد ریال (500 میلیون تومان) بدهی مالیاتی داشته باشد، ممنوعالخروج شده و امکان خروج قانونی از کشور را نخواهد داشت.
هر فردی که وام و تسهیلات بانکی دریافت نموده است، موظف به پرداخت اقساط وام یا تسهیلات مربوطه در سررسید تعیین شده است. وجود بدهیهای بانکی نیز مانند بدهیهای مالیاتی موجب ایجاد محدودیتهای مختلفی برای شخص بدهکار میگردد. لایحه قانونی ممنوعیت خروج بدهکاران بانکها مصوب 1359 به بانک مرکزی اجازه داده است تا از طریق دادستانی بتواند بدهکاران بانکی را ممنوعالخروج نماید. بخشنامه شماره 92/196291 بانک مرکزی در راستای همین لایحه قانونی مقرر داشته است که در صورتی که بدهی بانکی اشخاص حقیقی بیش از 3 میلیارد ریال (300 میلیون تومان) باشد، مدیران بانکها میتوانند تقاضای ممونعالخروجی شخص بدهکار را نمایند.
چنانچه شخصی به موجب حکم دادگاه یا صدور اجرائیه از سازمان ثبت اسناد و املاک کشور بدهکار شناخته شود، شخص طلبکار میتواند تقاضای ممنوعالخروج شدن این شخص را نماید. زیرا این احتمال وجود دارد که شخص بدهکار پس از خروج از کشور فرار کرده و بدهی شخص طلبکار را نپردازد و منجر به ورود ضرر بیشتر به او شود.
مطابق قوانین کشور ما، زنان متأهل برای خروج از کشور نیازمند اجازه کتبی شوهر خود هستند. در غیر این صورت، خانمهای متأهل نمیتوانند به صورت قانونی از کشور خارج شوند. متأسفانه در بسیاری از دعاوی خانوادگی آقایان از این اختیار سوء استفاده کرده و بدون علت موجه مانع خروج همسر خود از کشور شده و حتی این اختلاف منجر به جدایی زوجین نیز میشود. در برخی موارد نیز آقایان در زمان ازدواج در قالب شرط ضمن عقد نکاح، حق خروج از کشور را به زوجه اعطا مینمایند. با اعطای این حق، زوجه میتواند بدون نیاز به کسب اجازه کتبی از شوهر از کشور خارج شود.
به طور کلی همه آقایان پس از رسیدن به سن 18 سالگی مشمول خدمت سربازی محسوب شده و بایستی در خصوص وضعیت سربازی خود تعیین تکلیف نمایند. آقایان بالای 18 سال بدون داشتن کارت پایان خدمت یا معافیت دائم یا موقت اجازه خروج قانونی از کشور را نداشته و ممنوعالخروج به شمار میآیند.
همه افراد زیر 18 سال، اعم از دختر یا پسر، برای خروج از کشور نیازمند اجازه پدر بوده و بدون اجازه پدر ممنوعالخروج به شمار میآیند. این منع قانونی بیشتر در مواردی بروز و ظهور مییابد که والدین از یکدیگر جدا شدهاند و مادر همراه فرزندش قصد مهاجرت یا یک سفر خارجی را دارد. در چنین شرایطی، بدون دریافت اجازه پدر، فرزند حق خروج قانونی از کشور را نخواهد داشت.
در صورتی که زوجه مهریه خود را مطالبه نموده باشد، زوج بدهکار محسوب شده و ملزم به پرداخت بدهی خود به زوجه است. بدهی فرد در خصوص مهریه همسرش مانند بدهیهای بانکی یا مالیاتی میتواند منجر به ممنوعالخروجی شخص شود. در صورتی که علیرغم مطالبه زوجه، زوج اقدام به پرداخت مهریه ننماید، زوجه میتواند از دادگاه تقاضای ممنوعالخروجی زوج را نماید.
ارتکاب برخی جرایم مانند سرقت، کلاهبرداری و تکدیگری در کشورهای خارجی میتواند منجر به ممنوعالخروجی شخص از ایران شود. بدین معنا که برخلاف اینکه جرم ارتکابی در خارج از ایران به وقوع پیوسته، اما شخص با ورود به ایران امکان خروج مجدد از کشور را از دست داده و ممنوعالخروج میگردد.
خروج برخی افراد از کشور در تضاد با منافع ملی و امنیت کشور قرار دارد. به همین خاطر، این قبیل افراد به اعتبار موقعیت خاصی که در آن قرار دارند ممنوعالخروج محسوب میشوند. چنانچه مقامات قضایی خروج این افراد از کشور را مخالف مصالح کشور تشخیص دهند، حکم به ممنوعالخروجی آنها صادر مینمایند.
با توجه به اینکه دلایل گوناگونی میتوانند منجر به ممنوعالخروج شدن اشخاص شوند، ارگانهای مختلفی میتوانند اقدام به ممنوعالخروج نمودن اشخاص نمایند؛ از جمله:
عزیمت به هر سفر خارجی مستلزم انجام مقدماتی چون تمدید پاسپورت، دریافت ویزا، تهیه بلیط هواپیما و غیره است. یکی از امور مقدماتی که ضروری است پیش از عزیمت به سفر انجام شود، استعلام وضعیت ممنوعالخروجی است. عدم اطلاع از این وضعیت موجب میشود که فرد در زمان ارائه مدارک خود در فرودگاه متوجه وضعیت ممنوعالخروجی خود شده و تمام برنامهریزیهای سفرش بهم بخورد. به همین خاطر، بهتر است که اشخاص پیش از عزیمت، اقدام به استعلام وضعیت ممنوعالخروجی خود نمایند. برای استعلام این وضعیت، اشخاص میتوانند از طریق روشهای زیر اقدام نمایند:
یکی از سادهترین روشهای استعلام ممنوعالخروجی مراجعه غیرحضوری به سامانه ناجا است. به این منظور شخص میتواند با دانلود اپلیکیشن پلیس من و نصب آن بر روی تلفن همراه هوشمند خود به صورت غیرحضوری وضعیت ممنوعالخروجی خود را استعلام نماید. برای استعلام این وضعیت، شخص متقاضی موظف به پرداخت هزینه استعلام وضعیت است.
مطمئنترین روش برای استعلام وضعیت ممنوعالخروجی افراد، استعلام وضعیت از اداره گذرنامه است. صرف نظر از علت ممنوعالخروجی فرد، اداره گذرنامه از وضعیت فرد مطلع بوده و استعلام مربوطه را تقدیم شخص متقضی مینماید. برای استعلام وضعیت ممنوعالخروجی از اداره گذرنامه، شخص میتواند اقدام به مراجعه حضوری یا تلفنی به اداره گذرنامه نماید.
با توجه به اینکه بدهیهای مالیاتی یکی از دلایل ممنوعالخروجی افراد است، اشخاص میتوانند با مراجعه غیرحضوری به سامانه مالیات من به نشانی my.tax.gov.ir وضعیت ممنوعالخروجی خود را استعلام نمایند. شایان ذکر است که این سامانه وابسته به اداره مالیات بوده و تنها موارد ممنوعالخروجی فرد به علت بدهیهای مالیاتی را نمایش میدهد. چنانچه فرد بنا به دلایل دیگری مثل محکومیت کیفری، بدهی بانکی و غیره ممنوعالخروج شده باشد، از طریق سامانه مالیات من قابل استعلام نخواهد بود.
یکی دیگر از عوامل منجر به ممنوعالخروجی افراد، صدور اجرائیه از سوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور است. به همین منظور، اشخاص میتوانند با مراجعه غیرحضوری به سامانه سازمان ثبت اسناد و املاک کشور به نشانی my.ssaa.ir و درج اطلاعات لازم در این سامانه، وضعیت ممنوعالخروجی خود را استعلام نمایند. این سامانه نیز اختصاص به سازمان ثبت اسناد و املاک داشته و تنها موارد ممنوعالخروجی افراد به دلیل صدور اجرائیه از سوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور را نمایش میدهد.
سامانه ثنا (عدل ایران) سامانه اینترنتی وابسته به قوه قضائیه است که امروزه ثبت کلیه دادخواستها و شکوائیهها و دریافت ابلاغیههای قضایی از طریق این سامانه انجام میشود. اشخاص با ثبت نام در این سامانه به نشانی adliran.ir و تشکیل صفحه کاربری شخصی خود در این سامانه میتوانند وضعیت ممنوعالخروجی خود به علت محکومیتهای کیفری، محکومیتهای مالی یا دستور منع خروج از کشور صادره توسط بازپرس را استعلام نمایند.
اپلیکیشن تاپ یک اپلیکیشن متعلق به بانک پاسارگاد است که از طریق همکاری با اداره گذرنامه امکان دریافت استعلام وضعیت ممنوعالخروجی افراد به صورت غیرحضوری را فراهم نموده است. اشخاص میتوانند با نصب اپلیکیشن تاپ بر روی تلفن همراه هوشمند خود وضعیت ممنوعالخروجی خود را بررسی نمایند.
سامانه میخک به نشانی mikhak.mfa.gov.ir یک سامانه اینترنتی است که برای ایرانیان مقیم خارج از کشور این امکان را فراهم کرده است تا بتوانند وضعیت ممنوعالخروجی خود را استعلام نمایند. این افراد میتوانند با مراجعه به سامانه میخک و از بخش پرسمان تردد وضعیت ورود و خروج خود به ایران را بررسی نمایند.
در برخی از موارد ممنوعالخروج شدن افراد هیچ جلسهای برای رسیدگی به این موضوع تشکیل نمیشود و فرد متوجه ممنوعالخروج بودن خود نمیشود. به همین خاطر، ضروری است که هر شخصی پیش از برنامهریزی برای یک سفر خارجی با مراجعه به سامانههای معرفی شده وضعیت ممنوعالخروجی خود را استعلام نماید تا در صورت وجود هر مشکلی، زمان کافی برای رفع ممنوعیت خروج از کشور داشته باشد.
وضعیت ممنوعالخروجی در اغلب موارد یک وضعیت موقتی و قابل رفع است. با توجه به علت ممنوعالخروجی مدت زمان آن نیز میتواند متفاوت باشد. در اغلب موارد مانند ممنوعالخروجی به علت بدهی مالیاتی، به علت بدهی بانکی و غیره به سادگی و با پرداخت بدهیهای مربوطه وضعیت ممنوعالخروجی قابل رفع میباشد.
البته حداکثر مدت ممنوعالخروجی هر فرد شش ماه است و این مدت ممکن است به تقاضای شخص تمدید شود.
برای رفع ممنوعالخروجی نخستین اقدام اطلاع از علت ممنوعالخروجی است. شخص بایستی از طریق روشهای مختلفی که بیان شد وضعیت ممنوعالخروجی خود و علت آن را استعلام نماید. پس از آگاهی از علت ممنوعالخروجی، شخص میتواند با توجه به علت آن اقدام به رفع ممنوعالخروجی نماید. به طور کلی، برای رفع ممنوعالخروجی میتوان از روشهای زیر اقدام نمود.
بدهیهای بانکی، مالیاتی، مهریه یا هر نوع بدهی به شخص دیگری یکی از مهمترین دلایل ممنوعالخروجی افراد است. در صورتی که شخص قدرت پرداخت این بدهیها را داشته باشد، به محض پرداخت وضعیت ممنوع فرد از خروج از کشور رفع شده و میتوانند مانند دیگر اشخاص به صورت قانونی از کشور خارج شود.
در مواردی که شخص به دنبال وجود بدهی ممنوعالخروج شده باشد، میتواند بجای پرداخت تمام بدهیها که ممکن است به یک بار ممکن نباشد، وثیقه یا تضمین مطمئنی مثل سند ملک سپرده و پس از اخذ تضمین از کشور خارج شود. تعیین تکلیف در خصوص چگونگی سپردن وثیقه یا تضمین بر عهده دادگاه است.
علاوه بر بدهکاران، مشمولین نظام وظیفه نیز میتوانند با سپردن تأمین مناسب به صورت قانونی از کشور خارج شوند.
دیگر روشی که بدهکاران میتوانند به وسیله آن ممنوعالخروجی خود را رفع نمایند، دریافت حکم اعسار یا ورشکستگی است. دریافت حکم اعسار یا ورشکستگی نشاندهنده است که داراییها و درآمد شخص کفاف پرداخت بدهی وی را نمیدهد. به همین خاطر، ممنوعیت خروج شخص معسر یا ورشکسته از کشور برطرف میگردد.
زمانی که شخص به حکم دادگاه، اعم از دادگاه حقوقی یا کیفری، ممنوعالخروج شده باشد، از زمان ابلاغ حکم ممنوعالخروجی به مدت 20 روز مهلت خواهد داشت تا نسبت به این حکم اعتراض نماید. اعتراض شخص نسبت به حکم ممنوعالخروجی در دادگاه تجدید نظر مورد بررسی قرار گرفته و در صورتی که قاضی دادگاه تجدیدنظر اعتراض فرد را موجه تشخیص دهد، حکم به لغو ممنوعالخروجی وی صادر مینماید.
در موارد منع خروج زنان متأهل از کشور بدون اجازه شوهر و منع خروج کودکان زیر 18 سال از کشور بدون اجازه پدر، وضعیت ممنوعالخروجی فرد جز با کسب اجازه از شوهر یا پدر برطرف نمیگردد. به همین خاطر، ضروری است که شخص ممنوعالخروج در صورت مواجه شدن با این دلایل به دنبال توافق و دریافت اجازه از شوهر یا پدر برآید.
چنانچه شخصی به موجب صدور اجرائیه از سوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور ممنوعالخروج شده باشد، میتواند با طرح درخواست ابطال اجرائیه ثبتی وضعیت ممنوعالخروجی خود را رفع نماید. چنانچه درخواست این شخص مورد قبول واقع شده و اجرائیه مربوطه ابطال گردد، ممنوعیت خروج شخص از کشور نیز به صورت خودبهخود رفع میگردد.
هر شخص ممنوعالخروج در سه وضعیت استثنایی اجازه خروج از کشور را داشته و نیازی به اتخاذ تدابیر ویژه برای رفع ممنوعیت خروج از کشور نخواهد داشت. وضعیتهای خاص و ویژهای که منجر به لغو وضعیت ممنوعالخروجی اشخاص میگردند عبارتند از:
با توجه به متنوع بودن دلایل ممنوعالخروجی افراد برای رفع هر یک از انواع ممنوعالخروجی نیازمند انجام اقدامات مختلفی به شرحی که توضیح داده شد هستند. رفع ممنوعیت خروج از کشور به نوع ممنوعیت و سرعت فرد جهت اقدام برای رفع ممنوعیت بستگی دارد. به همین خاطر، نمیتوان مدت زمان مشخصی برای رفع ممنوعالخروجی در نظر گرفت. با این حال، به محض برطرف شدن علت ممنوعالخروجی حکم ممنوعالخروجی لغو شده و شخص به صورت قانونی میتواند از کشور خارج شود.
ممنوعالخروجی وضعیتی است که میتواند افراد را با مشکلات بسیاری روبهرو نموده و حتی در مواردی موجب ورود ضرر مادی به شخص ممنوعالخروج شود. طبیعتاً زمانی که شخصی متوجه منع وی از خروج از کشور میشود، قصد خواهد داشت که در سریعترین زمان ممکن این وضعیت را برطرف نماید. در چنین شرایطی، همراهی یک وکیل متخصص به شخص کمک میکند تا در زمان سریعتری موجبات رفع وضعیت ممنوعالخروجی خود را فراهم نماید.
یک وکیل متخصص تلاش میکند تا در اولین فرصت ممکن از علت ممنوعالخروجی شخص آگاهی یابد. سپس با توجه به علت ممنوعالخروجی بهترین و مؤثرترین اقدام ممکن را جهت رفع این وضعیت اتخاذ خواهد نمود.
آزادی در رفت و آمد و سهولت در ورود و خروج از کشور یکی از اقسام حقی است که هر شخصی استحقاق بهرهمندی از آن را دارد. با این حال، در برخی شرایط خاص، این حق افراد محدود شده و آنها با ممنوعیت خروج از کشور مواجه میشوند. این وضعیت در اصطلاح ممنوعالخروجی نامیده شده و به معنای وضعیتی است که شخص بنا به بروز دلیل یا دلایل خاصی اجازه خروج قانونی از هیچیک از مرزهای زمینی، هوایی و آبی کشور را ندارد. وجود عوامل گوناگونی چون محکومیت کیفری شخص، بدهی مالیاتی، بدهی مهریه، مشمول بودن خدمت سربازی و غیره موجب ممنوعالخروجی شخص میشود. شخص ممنوعالخروج بایستی با دریافت استعلام از طریق روشهای بیان شده، از علت ممنوعالخروجی خود آگاه شده و با توجه به علت آن اقدام مناسبی برای رفع این وضعیت اتخاذ نماید. روشهای رفع ممنوعالخروجی نیز مانند دلایل آن متنوع است. این روشها معمولاً ساده بوده و شخص به راحتی میتواند ممنوعیت به وجود آمده برای خروج از کشور را لغو نماید.
امیدواریم که این مقاله برای شما مفید بوده و اطلاعات کافی در زمینه ممنوعالخروجی و راههای رفع آن را در اختیار شما قرار داده باشد. در صورتی که با سؤال یا ابهامی در این زمینه مواجه هستید، میتوانید پرسش خود را در قسمت دیدگاهها درج نمایید تا در اسرع وقت به آنها پاسخ داده شود. در صورت نیاز به دریافت مشاوره تخصصی نیز میتوانید از طریق شماره تماس یا فرم ارتباطی با ما در ارتباط باشید.
خانم امالبنین تنکابنی رضایی، وکیل پایه یک دادگستری و مدیر مجموعه وکیل سؤال، با سالها تجربه در زمینه ارائه خدمات حقوقی، شخصاً بر کیفیت خدمات ارائه شده نظارت خواهند داشت.
وکیل سؤال – همراه شما در مسیر عدالت
ممنوعیت خروج از کشور وضعیتی خاص است که به موجب آن شخص به واسطه وجود دلایل خاصی چون محکومیت کیفری، ارتکاب جرایمی خاص در خارج از ایران، دلایل سیاسی و امنیتی و غیره اجازه خروج قانونی از کشور را ندارد.
همواره این احتمال وجود دارد که شخص بدهکار پس از خروج از کشور فرار کرده و با عدم پرداخت بدهی خود موجب ورود ضرر به طلبکار شود. به همین خاطر، بدهکاران بانکی، بدهکاران مالیاتی، بدهکاران مهریه و اشخاصی که به موجب حکم دادگاه بدهکار شناخته شدهاند ممنوع از خروج از کشور شناخته میشوند.
سادهترین و قدیمیترین روش استعلام ممنوعالخروجی اشخاص مراجعه حضوری به اداره گذرنامه است. علاوه بر آن، امروزه میتوان از طریق سامانههای اینترنتی مختلفی چون سامانه ثنا، سامانه ثبت من، سامانه پلیس من، سامانه مالیات من، سامانه میخک و اپلیکیشن تاپ نیز به صورت غیرحضوری وضعیت ممنوعالخروجی اشخاص را استعلام نمود.
به طور کلی، همه آقایانی که پس از رسیدن به سن 18 سالگی خدمت سربازی را نگذرانده یا معافیت دائم را دریافت ننموده باشند، مشمول خدمت سربازی محسوب شده و ممنوع از خروج از کشور هستند. با این حال، این اشخاص با سپردن تأمین مناسب مانند وجه نقد یا سند ملکی میتوانند از کشور خارج شوند.
بله. زمانی که شخصی به واسطه بدهکاری مانند بدهی مهریه ممنوعالخروج شده باشد، با دریافت حکم اعسار میتواند ممنوعیت خروج از کشور را رفع نماید.
اشخاص ممنوعالخروج در سه وضعیت استثنایی اجازه خروج از کشور را دارند. این سه وضعیت عبارتند از: خروج از کشور به نیت ادای فریضه حج تمتع، خروج از کشور به نیت سفر درمانی و خروج از کشور به نیت سفر کاری برای انجام امور تجاری.
نظرات کاربران