قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان مصوب 1348/10/11

فصل يكم – تعاريف ‌

ماده 1 – از نظر اين قانون به مؤلف و مصنف و هنرمند «پديدآورنده» و به آنچه از راه دانش يا هنر و يا ابتكار آنان پديد می‌آيد بدون در نظر گرفتن ‌طريقه يا روشی كه در بيان و يا ظهور و يا ايجاد آن بكار رفته «‌اثر» اطلاق می‌شود.

ماده 2 – اثرهای مورد حمايت اين قانون به شرح زير است:

1 – كتاب و رساله و جزوه و نمايشنامه و هر نوشته ديگر علمی و فنی و ادبی و هنری.

2 – شعر و ترانه و سرود و تصنيف كه به هر ترتيب و روش نوشته يا ضبط يا نشر شده باشد.

3 – اثر سمعی و بصری به منظور اجراء در صحنه‌های نمايش يا پرده سينما يا پخش از راديو يا تلويزيون كه به هر ترتيب و روش نوشته يا ضبط يا ‌نشر شده باشد.

4 – اثر موسيقی كه به هر ترتيب و روش نوشته يا ضبط يا نشر شده باشد.

5 – نقاشی و تصوير و طرح و نقش و نقشه جغرافيائی ابتكاری و نوشته‌ها و خط‌های تزئينی و هرگونه اثر تزئينی و اثر تجسمی كه به هر طريق و‌ روش به صورت ساده يا تركيبی به وجود آمده باشد.

6 – هرگونه پيكره (مجسمه).

7 – اثر معماری از قبيل طرح و نقشه ساختمان.

8 – اثر عكاسی كه با روش ابتكاری و ابداع پديد آمده باشد.

9 – اثر ابتكاری مربوط به هنرهای دستی يا صنعتی و نقشه قالی و گليم.

10 – اثر ابتكاری كه بر پايه فرهنگ عامه (‌فولكلور) يا ميراث فرهنگی و هنری ملی پديد آمده باشد.

11 – اثر فنی كه جنبه ابداع و ابتكار داشته باشد.

12 – هرگونه اثر مبتكرانه ديگر كه از تركيب چند اثر از اثرهای نامبرده در اين فصل پديد آمده باشد.

فصل دوم – حقوق پديدآورنده

ماده 3 – حقوق پديدآورنده شامل حق انحصاری نشر و پخش و عرضه و اجرای اثر و حق بهره ‌برداری مادی و معنوی از نام و اثر او است.

ماده 4 – حقوق معنوی پديدآورنده محدود بزمان و مكان نيست و غيرقابل انتقال است.

ماده 5 – پديدآورنده اثرهای مورد حمايت اين قانون می‌تواند استفاده از حقوق مادی خود را در كليه موارد و از جمله موارد زير به غير واگذار كند:

1 – تهيه فيلم‌های سينمايی و تلويزيونی و مانند آن.

2 – نمايش صحنه‌‌ای مانند تئاتر و باله و نمايش‌های ديگر.

3 – ضبط تصويری يا صوتی اثر بر روی صفحه يا نوار يا هر وسيله ديگر.

4 – پخش از راديو و تلويزيون و وسائل ديگر.

5 – ترجمه و نشر و تكثير و عرضه اثر از راه چاپ و نقاشی و عكاسی و گراور و كليشه و قالب ‌ريزی و مانند آن.

6 – استفاده از اثر در كارهای علمی و ادبی و صنعتی و هنری و تبليغاتی.

7 – به كار بردن اثر در فراهم كردن يا پديد آوردن اثرهای ديگری كه در ماده دوم اين قانون درج شده است.

ماده 6 – اثری كه با همكاری دو يا چند پديدآورنده به وجود آمده باشد و كار يكايك آنان جدا و متمايز نباشد اثر مشترك ناميده می‌شود و حقوق‌ ناشی از آن حق مشاع پديدآورندگان است. ‌

ماده 7 – نقل از اثرهایی‌ كه انتشار يافته است و استناد به آن‌ها به مقاصد ادبی و علمی و فنی و آموزشی و تربيتی و به صورت انتقاد و تقريظ با ذكر‌ مأخذ در حدود متعارف مجاز است.

تبصره – ذكر مأخذ در مورد جزوه‌‌هایی كه براي تدريس در مؤسسات آموزشی توسط معلمان آن‌ها تهيه و تكثير می‌شود الزامی نيست مشروط بر اينكه جنبه انتفاعی نداشته باشد.

ماده 8 – كتابخانه‌های عمومی و مؤسسات جمع‌ آوری نشريات و مؤسسات علمی و آموزشی كه به صورت غيرانتفاعی اداره می‌شوند می‌توانند ‌طبق آئين‌نامه‌ای كه به تصويب هيأت ‌وزيران خواهد رسيد از اثرهای مورد حمايت اين قانون از راه عكسبرداری يا طرق مشابه آن به ميزان مورد نياز و ‌متناسب با فعاليت خود نسخه ‌برداری كنند.

ماده 9 – وزارت اطلاعات می‌تواند آثاری را كه قبل از تصويب اين قانون پخش كرده و يا انتشار داده است پس از تصويب اين قانون نيز كماكان مورد‌ استفاده قرار دهد.

ماده 10 – وزارت آموزش و پرورش می‌تواند كتاب‌های درسی را كه قبل از تصويب اين قانون به موجب قانون كتاب‌های درسی چاپ و منتشر كرده ‌است كماكان مورد استفاده قرار دهد. ‌

ماده 11 – نسخه‌ برداری از اثرهای مورد حمايت اين قانون مذكور در بند 1 از ماده 2 و ضبط برنامه‌های راديوئی و تلويزيونی فقط در صورتيكه برای ‌استفاده شخصی و غيرانتفاعی باشد مجاز است. ‌

فصل سوم ‌_ مدت حمايت از حق پديدآورنده و حمايت‌های قانونی ديگر ‌

ماده 12 (اصلاحی 1389/05/31)ـ مدت استفاده از حقوق مادی پديدآورنده موضوع اين قانون كه به موجب وصايت يا وراثت منتقل می‌شود از تاريخ مرگ پديدآورنده پنجاه سال است و اگر وارثی وجود نداشته باشد يا بر اثر وصايت به كسی منتقل نشده‌ باشد برای همان مدت به منظور استفاده عمومی در اختيار حاكم اسلامی (ولی فقيه) قرار می‌گيرد.

تبصره (اصلاحی 1389/05/31)ـ مدت حمايت اثر مشترك موضوع ماده (6) اين قانون پنجاه سال بعد از فوت آخرين پديدآورنده خواهد بود. 

ماده 13 – حقوق مادی اثرهایی كه در نتيجه سفارش پديد می‌آيد تا سی سال از تاريخ پديد آمدن اثر متعلق به سفارش دهنده است مگر آنكه برای ‌مدت كمتر يا ترتيب محدودتری توافق شده باشد. ‌

تبصره – پاداش و جايزه نقدی و امتيازاتی كه در مسابقات علمی و هنری و ادبی طبق شرائط مسابقه به آثار مورد حمايت اين قانون موضوع اين ‌ماده تعلق می‌گيرد متعلق به پديدآورنده خواهد بود. ‌

ماده 14 – انتقال گيرنده حق پديدآورنده می‌تواند تا سی سال پس از واگذاری از اين حق استفاده كند مگر اينكه برای مدت كمتر توافق شده باشد

ماده 15 – در مورد مواد 13 و 14 پس از انقضای مدت‌های مندرج در آن مواد استفاده از حق مذكور در صورت حيات پديدآورنده متعلق به خود او و ‌در غير اين صورت تابع ترتيب مقرر در ماده 12 خواهد بود. ‌

ماده 16 – در موارد زير حقوق مادی پديدآورنده از تاريخ نشر يا عرضه به مدت سی سال مورد حمايت اين قانون خواهد بود:
1 – اثرهای سينمایی يا عكاسی.
2 – هرگاه اثر متعلق به شخص حقوقی باشد و يا حق استفاده از آن به شخص حقوقی واگذار شده باشد. ‌

ماده 17 – نام و عنوان و نشانه ويژه ‌ايكه معرف اثر است از حمايت اين قانون برخوردار خواهد بود و هيچ كس نمی‌تواند آنها را برای اثر ديگری از‌ همان نوع يا مانند آن به ترتيبی كه الغاء شبهه كند به كار برد. ‌

ماده 18 – انتقال گيرنده و ناشر و كسانی كه طبق اين قانون اجازه استفاده يا استناد يا اقتباس از اثری را به منظور انتفاع دارند بايد نام پديدآورنده را با‌ عنوان و نشانه ويژه معرف اثر همراه اثر يا روی نسخه اصلي يا نسخه‌های چاپي يا تكثيرشده به روش معمول و متداول اعلام و درج نمايند مگر اينكه‌ پديدآورنده به ترتيب ديگری موافقت كرده باشد. ‌

ماده 19 – هرگونه تغيير يا تحريف در اثرهای مورد حمايت اين قانون و نشر آن بدون اجازه پديدآورنده ممنوع است. ‌

ماده 20 – چاپخانه‌ ها و بنگاه‌های ضبط صوت و كارگاه‌ها و اشخاصی‌كه به چاپ يا نشر يا پخش يا ضبط و يا تكثير اثرهای مورد حمايت اين قانون ‌می‌پردازد بايد شماره دفعات چاپ و تعداد نسخه كتاب يا ضبط يا تكثير يا پخش يا انتشار و شماره مسلسل روی صفحه موسيقي و صدا را بر تمام‌ نسخه‌هایی كه پخش می‌شود با ذكر تاريخ و نام چاپخانه يا بنگاه و كارگاه مربوط بر حسب مورد درج نمايند. ‌

ماده 21 – پديدآورندگان می‌توانند اثر و نام و عنوان و نشانه ويژه اثر خود را در مراكزی كه وزارت فرهنگ و هنر با تعيين نوع آثار آگهی می‌نمايد به ‌ثبت برسانند.
آئين‌نامه چگونگی و ترتيب انجام يافتن تشريفات ثبت و همچنين مرجع پذيرفتن درخواست ثبت به تصويب هيئت وزيران خواهد رسيد. ‌

ماده 22 – حقوق مادی پديدآورنده موقعی از حمايت اين قانون برخوردار خواهد بود كه اثر برای نخستين ‌بار در ايران چاپ يا پخش يا نشر يا اجرا‌ شده باشد و قبلا در هيچ كشوری چاپ يا نشر يا پخش و يا اجرا نشده باشد.

فصل چهارم – تخلفات و مجازات‌ها

ماده 23 – هر كس تمام يا قسمتی از اثر ديگری را كه مورد حمايت اين قانون است به نام خود يا به نام پديدآورنده بدون اجازه او و يا عالماً عامداً بنام شخص ديگری غير از پديدآورنده نشر يا پخش يا عرضه كند به حبس تأديبی از شش ماه تا 3 سال محكوم خواهد شد. ‌

ماده 24 – هر كس بدون اجازه ترجمه ديگری را به نام خود يا ديگری چاپ و پخش و نشر كند به حبس تأديبی از سه ماه تا يك سال محكوم‌ خواهند شد. ‌

ماده 25 – متخلفين از مواد 17 – 18 – 19 – 20 اين قانون به حبس تأديبی از سه ماه تا يك سال محكوم خواهند شد. ‌

ماده 26 – نسبت به متخلفان از مواد 17 – 18 – 19 – 20 اين قانون در مواردی كه به سبب سپری شدن مدت حق پديدآورنده استفاده از اثر با‌ رعايت مقررات اين قانون برای همگان آزاد است. وزارت فرهنگ و هنر عنوان شاكی خصوصی را خواهد داشت. ‌

ماده 27 – شاكی خصوصی می‌تواند از دادگاه صادركننده حكم نهایی درخواست كند كه مفاد حكم در يكی از روزنامه‌ها به انتخاب و هزينه او آگهی ‌شود.

ماده 28 – هرگاه متخلف از اين قانون شخص حقوقی باشد علاوه بر تعقيب جزائی شخص حقيقی مسئول كه جرم ناشی از تصميم او باشد‌ خسارات شاكی خصوصی از اموال شخص حقوقی جبران خواهد شد و در صورتی كه اموال شخص حقوقي به تنهایی تكافو نكند مابه‌التفاوت از اموال ‌مرتكب جرم جبران می‌شود. ‌

ماده 29 – مراجع قضایی می‌توانند ضمن رسيدگی به شكايت شاكی خصوصی نسبت به جلوگيری از نشر و پخش و عرضه آثار مورد شكايت و‌ ضبط آن دستور لازم به ضابطين دادگستری بدهند. ‌

ماده 30 – اثرهایی كه پيش از تصويب اين قانون پديد آمده از حمايت اين قانون برخوردار است. اشخاصی كه بدون اجازه از اثرهای ديگران تا تاريخ ‌تصويب اين قانون استفاده يا بهره‌برداری كرده‌اند حق نشر يا اجرا يا پخش يا تكثير يا ارائه مجدد يا فروش آن آثار را ندارند مگر به اجازه پديدآورنده يا ‌قائم‌ مقام او با رعايت اين قانون. متخلفين، از حكم اين ماده و همچنين كسانی كه برای فرار از كيفر به تاريخ مقدم بر تصويب اين قانون اثر را به چاپ ‌رسانند يا ضبط يا تكثير يا از آن بهره‌برداری كنند به كيفر مقرر در ماده 23 محكوم خواهند شد.
دعاوی و شكاياتی كه قبل از تصويب اين قانون در مراجع قضایی مطرح گرديده به اعتبار خود باقی است. ‌

ماده 31 – تعقيب بزه‌های مذكور در اين قانون با شكايت شاكی خصوصی شروع و با گذشت او موقوف می‌شود.

ماده 32 – مواد 245 و 246 و 247 و 248 قانون مجازات عمومی ملغی است. ‌

ماده 33 – آئين نامه‌‌های اجرایی اين قانون از طرف وزارت فرهنگ و هنر و وزارت دادگستری و وزارت اطلاعات تهيه و به تصويب هيئت وزيران‌ خواهد رسيد. ‌

نسخه PDF این قانون را نیز می‌توانید از اینجا دریافت نمایید: