سرقت از حساب بانکی: راهنمای کامل پیگیری قانونی و مجازات‌های آن

گسترش استفاده از حساب‌های بانکی و کارت‌های بانکی موجب تسهیل انجام بسیاری از امور شده و مشکلات و خطرات ناشی از حمل پول نقد را به شدت کاهش داده است. اما علی‌رغم تمام مزایایی که به دنبال داشته است، موجب پدید آمدن اشکال و انواع جدیدی از اعمال مجرمانه شده است. با پیدایش هر پدیده نوین، اشخاص سودجو به دنبال روش هایی جهت سوءاستفاده و کسب منفعت خود هستند. مسئله سوء استفاده از حساب‌ها و کارت‌های بانکی نیز از این قاعده مستثنی نیست. یکی از اعمال مجرمانه‌ای که به دنبال گسترش استفاده از حساب‌ها و کارت‌های بانکی مطرح شده است، جرم سرقت از حساب بانکی و برداشت غیرمجاز وجه از حساب بانکی است. در این گفتار به بررسی عنوان مجرمانه سرقت از حساب بانکی، روش‌های آن و نحوه تعقیب و پیگیری آن خواهیم پرداخت.

سرقت چیست؟

سرقت عبارت است از برداشتن و تصاحب مال متعلق به دیگری، بدون اجازه از مالک آن. این فعل از جمله اعمالی است که تمام جوامع، قبح آن را پذیرفته و اقدام به جرم‌انگاری آن نموده‌اند. سرقت در دسته جرایم علیه اموال قرار گرفته و ارتکاب آن به هر نحوی که باشد موجب ورود زیان‌های مالی به فرد قربانی خواهد شد.

با گسترش استفاده از اینترنت و سامانه‌های رایانه‌ای، علاوه بر شکل سنتی جرم سرقت، شکل جدیدی از ارتکاب این جرم تحت عنوان سرقت رایانه‌ای نیز رواج یافته است. سرقت رایانه‌ای یا اینترنتی عبارت است از برداشتن غیرمجاز وجه از طریق سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی. این نوع از سرقت تفاوت‌های بسیاری با شکل سنتی جرم سرقت دارد.

سرقت از حساب بانکی و انواع آن

الف) سرقت از حساب بانکی به صورت مستقیم

گاه مرتکب جرم سرقت از حساب بانکی با ربودن کارت بانکی شخص و دسترسی یافتن به رمز عبور آن، به صورت مستقیم اقدام به برداشت وجه از حساب بانکی این شخص می‌نماید. به عنوان مثال ممکن است شخصی سالمند، کارت بانکی خود و رمز عبور آن را در کنار هم و در کیف پول خود قرار داده باشد و سارق اقدام به سرقت کیف پول وی نماید و یا اینکه شخص سالمند کیف پول خود را گم کرده و شخص دیگری به آن دسترسی یابد. طبیعتاً این فرد به کارت بانکی و رمز عبور آن به راحتی دسترسی داشته و می‌تواند مستقیماً اقدام به برداشت وجه از حساب بانکی این شخص نماید.

ب) سرقت از حساب بانکی به صورت اینترنتی

در غالب موارد برداشت غیرمجاز وجه از حساب بانکی اشخاص به صورت اینترنتی و از طریق هکرها و دسترسی به اطلاعات بانکی صاحب حساب اتفاق می‌افتد. استفاده از درگاه‌های ناایمن جهت انتقال وجه و یا پرداخت‌های اینترنتی و یا افشای اطلاعات مهمی چون CVV2 و تاریخ انقضای کارت بانکی از عواملی است که موجب می‌شود شخص هکر بتواند به اطلاعات حساب بانکی شخص دسترسی یافته و اقدام به برداشت غیرمجاز وجه از حساب بانکی این شخص نماید. طبیعی است که چنین شکلی از ارتکاب سرقت از حساب بانکی را نمی‌توان در زمره اشکال سنتی جرم سرقت قرار داد و بایستی آن را نوعی سرقت رایانه‌ای محسوب نمود.

مجازات سرقت از حساب بانکی

الف) مجازات سرقت از حساب بانکی به صورت مستقیم

چنانچه شخص سارق، مستقیماً به کارت بانکی و رمز عبور شخصی دسترسی یافته و اقدام به برداشت غیرمجاز وجه از حساب بانکی وی نماید، مرتکب جرم سرقت در معنای سنتی آن شده است. ماده 657 قانون مجازات اسلامی در بخش تعزیرات، در جرم‌انگاری حبس تعزیری از عبارت «ربودن مال دیگری» استفاده نموده و مجازات آن را حبس از یک تا پنج سال و تا 74 ضربه شلاق در نظر گرفته است. در نتیجه، سرقت از حساب بانکی دیگری به صورت مستقیم تحت شمول این ماده قرار گرفته و مجازات مقرر در همین ماده، نسبت به آن اجرا خواهد شد.

ب) مجازات سرقت از حساب بانکی به صورت اینترنتی

 این روش مشمول ماده 13 قانون جرایم رایانه‌ای می باشد. شخصی که از طریق سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی به صورت غیرمجاز به اطلاعات حساب بانکی شخص دیگری دسترسی یافته و از این طریق اقدام به برداشت وجه از حساب وی نماید، مرتکب جرم ماده۱۳ شده و مجازات وی به شرح زیر اعمال خواهد شد: «هرکس به طور غیرمجاز از سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی با ارتکاب اعمالی از قبیل وارد کردن، تغییر، محو، ایجاد یا متوقف کردن داده‌ها یا مختل کردن سامانه وجه یا مال یا منفعت یا خدمات یا امتیازات مالی برای خود یا دیگری تحصیل کند علاوه بر رد مال به صاحب آن به حبس از یک تا پنج سال یا جزای نقدی از بیست میلیون ریال تا یکصد میلیون ریال یا هردو مجازات محکوم خواهد شد».

اقدامات ضروری در صورت سرقت از حساب بانکی

در صورتی که شخصی قربانی سرقت از حساب بانکی شده و یا حتی کارت بانکی خود را گم کرده باشد، ضروری است که پیش از ثبت شکایت و پیگیری موضوع اقداماتی انجام دهد تا مجدداً برداشت‌های غیرمجاز از حساب بانکی وی صورت نگیرد. این قبیل اقدامات عبارتند از:

1 . تغییر رمز عبور: صاحب حساب بایستی سریعاً نسبت به تغییر رمز عبور و حتی‌المقدور انتقال مبلغ باقی‌مانده در حساب به حساب بانکی دیگری اقدام نماید.

2 . ابطال کارت بانکی: چنانچه کارت بانکی شخصی گم شده و یا به سرقت رفته باشد، بایستی در نخستین گام با مراجعه به بانک یا از طریق همراه بانک یا وب‌سایت بانک مربوطه درخواست ابطال و مسدود کردن کارت بانکی خود را نماید.

3 . دریافت پرینت حساب بانکی: با وقوع سرقت از حساب بانکی، صاحب حساب بایستی به یکی از شعب بانک مربوطه مراجعه کرده و پرینت حساب بانکی خود را دریافت نماید تا اطلاعات ضروری در خصوص انتقال وجه و حساب‌های بانکی مقصد را دریافت نماید.

نحوه پیگیری سرقت از حساب بانکی

وقوع سرقت از حساب بانکی با ضرر مالی سنگینی برای مال‌باخته همراه بوده و امنیت حساب بانکی این شخص را نیز از بین می برد. بنابراین طبیعی است که شخص مال‌باخته به دنبال تعقیب و پیگیری این موضوع باشد. بدین منظور شخص مال‌باخته، صرف نظر از نوع سرقت از حساب بانکی‌اش، می‌تواند مطابق مراحل زیر اقدام به ثبت شکایت نسبت به سرقت از حساب بانکی خود نماید:

1 . ثبت نام در سامانه ثنا: هر شخصی می‌تواند با مراجعه به سامانه ثنا و با استفاده از کد ملی خود در این سامانه ثبت نام کرده و پروفایل شخصی خود را به منظور دریافت ابلاغیه‌ها و اطلاع از روند دادرسی‌ داشته باشد.

2 . جمع‌آوری اسناد و مدارک: شخص مال‌باخته بایستی هر سند یا مدرکی که دال بر وقوع سرقت و برداشت غیرمجاز وجه از حساب بانکی ایشان است را جمع‌آوری نماید. پرینت حساب بانکی می‌تواند بهترین مدرک در این خصوص باشد.

3 . تهیه و تنظیم شکوائیه: تهیه و تنظیم شکوائیه، امری تخصصی است و نحوه نگارش آن با توجه به نوع سرقت از حساب بانکی متفاوت خواهد بود. توصیه می‌شود به منظور انجام این امر از راهنمایی و مشورت یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص استفاده نمایید.

4 . ثبت شکوائیه در سامانه ثنا: شخص شاکی در مرحله پایانی بایستی با در دست داشتن شکوائیه تنظیم شده به یکی از دفاتر خدمات قضایی الکترونیک مراجعه نموده و از این طریق اقدام به ثبت شکوائیه خود در سامانه ثنا نماید.

مراحل رسیدگی به جرم سرقت از حساب بانکی

با ثبت شکوائیه شخص شاکی در سامانه ثنا، فرایند رسیدگی به این شکایت به ترتیب زیر آغاز خواهد شد:

1 . ارجاع پرونده به دادسرا: دادسرا وظیفه انجام تحقیقات مقدماتی پیرامون شکایت مطرح شده و بررسی اسناد و مدارک موجود را دارد. با توجه به نوع سرقت از حساب بانکی پرونده به دادسرای مربوطه ارسال خواهد شد. چنانچه سرقت از حساب بانکی به صورت اینترنتی وقوع یافته باشد، دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم رایانه‌ای مسئول انجام تحقیقات مقدماتی خواهد بود و اگر نحوه ارتکاب جرم، برداشت غیرمجاز وجه از حساب بانکی به صورت مستقیم بوده باشد، دادسرای عمومی و انقلاب محل وقوع سرقت صالح به رسیدگی خواهد بود.

2 . ارجاع پرونده به دادگاه کیفری: با تکمیل تحقیقات مقدماتی در دادسرا، چنانچه مدارک کافی مبنی بر وقوع جرم یافت شود، با صدور کیفرخواست، پرونده به دادگاه کیفری ارجاع می‌گردد. قاضی دادگاه موظف است با تشکیل جلسه و بررسی اسناد و مدارک موجود، اقدام به صدور حکم مبنی بر برائت یا محکومیت متهم نماید.

نقش پلیس فتا در پیگیری سرقت از حساب بانکی

بسیاری از افراد گمان می‌کنند که در صورت وقوع سرقت از حساب بانکی‌شان، به ویژه سرقت به صورت رایانه‌ای، بایستی به پلیس فتا مراجعه کرده و شکایت خود را نزد ایشان مطرح نمایند. این در حالی است که نقش پلیس فتا در پیگیری این جرم کاملاً متفاوت بوده و مرجع ثبت شکایات نیست. در جریان ثبت شکایت نسبت به وقوع جرم سرقت از حساب بانکی، پلیس فتا در جریان انجام تحقیقات مقدماتی نقشی مؤثر ایفا می‌نماید. در این مرحله، دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم رایانه‌ای بسیاری از استعلامات را از پلیس فتا گرفته و در جریان انجام تحقیقات مقدماتی از این نهاد کمک می‌گیرد.

آیا سرقت از حساب بانکی اشکال دیگری هم دارد؟

بایستی توجه داشت که برداشت غیرمجاز وجه از حساب بانکی اشخاص منحصر به دو شکل سرقت مستقیم از حساب بانکی و سرقت رایانه‌ای از حساب بانکی نیست. مجرمان و افراد سودجو با اتخاذ راه‌ها و روش‌های گوناگونی امور خود را پیش برده و اقدام به برداشت غیرمجاز وجه از حساب سایرین می‌نمایند. یکی از روش‌های متداول در این زمینه، برداشت غیرمجاز وجه از حساب بانکی افراد از طریق نصب دستگاه اسکیمر بر روی دستگاه کارتخوان یا عابر بانک و کپی کردن اطلاعات کارت است. آمار وقوع این جرم نیز امروزه افزایش یافته و ضروری است که همه افراد با آن آشنایی داشته باشند. به همین منظور، جهت آشنایی بیشتر با این عنوان مجرمانه می‌توانید مقاله «اسکیمینگ چیست و چگونه قابل تعقیب و پیگیری است؟» را مطالعه نمایید.

نتیجه‌گیری

در جریان استفاده از کارت‌های بانکی، همواره این احتمال وجود دارد که شخص قربانی جرم سرقت از حساب بانکی شده و فرد دیگری با دسترسی به اطلاعات کارت یا حساب بانکی ایشان اقدام به برداشت غیرمجاز وجه از حساب ایشان نماید. از این رو، ضروری است که همه افراد در نگهداری و استفاده از کارت‌های بانکی خود دقت و توجه کافی را داشته باشند. با این حال، چنانچه شخصی قربانی این جرم شود، بایستی سریعاً اقدام به تغییر رمز و یا مسدود کردن کارت بانکی خود نماید. سپس با توجه به نوع سرقت از حساب بانکی (سرقت رایانه‌ای یا سرقت مستقیم) اقدام به تنظیم شکوائیه و ثبت شکایت مطابق مراحل بیان شده نماید.

بسیاری از افراد جامعه اطلاعات کافی در زمینه سرقت از حساب بانکی و نحوه پیگیری آن را ندارند. به همین خاطر، در صورت وقوع چنین جرمی نیازمند دریافت راهنمایی و مشاوره تخصصی از یک وکیل متخصص در این حوزه هستند. در صورتی که شما نیز جزو این دسته از افراد هستید، می‌توانید با مراجعه به قسمت رزرو وقت مشاوره در وب‌سایت وکیل سؤال درخواست دریافت مشاوره را برای خود ثبت نمایید. همچنین، می‌توانید هر سؤال یا ابهامی در این خصوص را نیز در قسمت دیدگاه‌ها ثبت نمایید تا توسط کارشناسان به آن‌ها پاسخ داده شود.

وکیل سوال،همراه همیشگی شما در مسیر عدالت