دادسرا به‌عنوان یک نهاد اساسی در روند رسیدگی به شکایات کیفری نقش حیاتی و مهمی ایفا می‌کند. پیش از آنکه هر شکایتی به دادگاه ارائه شود، تحقیقات اولیه پیرامون آن در دادسرا انجام می‌گیرد. اگر دادسرا پس از بررسی‌ها به این نتیجه برسد که وقوع جرم و مستندات ارائه‌شده صحیح است، پرونده به دادگاه ارسال می‌شود. در غیر این صورت، پرونده در همان مرحله دادسرا خاتمه می‌یابد. با توجه به افزایش تنوع جرایم در سال‌های اخیر و تقسیم‌بندی آنها به دسته‌های مختلف، قوه قضائیه تصمیم به تأسیس دادسراهای تخصصی برای بررسی دقیق‌تر و تخصصی‌تر هر نوع جرم گرفته است. یکی از این دادسراهای تخصصی که از سال ۱۳۸۹ فعالیت خود را آغاز کرده، دادسرای فرهنگ و رسانه است. این دادسرا به‌طور خاص وظیفه تحقیق و رسیدگی به جرایم مرتبط با حوزه فرهنگ و رسانه را بر عهده دارد. در این نوشته قصد داریم به بررسی صلاحیت‌ها و وظایف دادسرای فرهنگ و رسانه بپردازیم.
ماده ۲۵ قانون آیین دادرسی کیفری، به رئیس قوه قضائیه این اختیار را می‌دهد که در صورت لزوم دادسراهای تخصصی را تأسیس کند. ایجاد این دادسراهای تخصصی به بررسی دقیق‌تر و مؤثرتر شکایات کمک می‌کند. در همین راستا، در بهمن ماه سال ۱۳۸۹، رئیس وقت قوه قضائیه دادسرای فرهنگ و رسانه را در محل دادستانی تهران تأسیس کرد. از آن زمان به بعد، این دادسرا شروع به فعالیت کرده و وظیفه انجام تحقیقات مقدماتی در مورد جرایم مربوط به حوزه فرهنگ و رسانه را به عهده گرفته است.
گاهی ممکن است افراد فعال در حوزه فرهنگ و رسانه، در حین انجام وظایف خود مرتکب جرم خاصی شوند یا قربانی یک جرم شوند. در چنین مواردی، دادسرای فرهنگ و رسانه به‌جای دادسراهای عمومی و انقلاب، مسئولیت تحقیقات را بر عهده می‌گیرد، چرا که این نوع جرایم دارای ماهیتی تخصصی هستند و نیاز به بررسی‌های دقیق‌تر و تخصصی‌تری دارند.
بررسی موارد تحت صلاحیت دادسرای فرهنگ و رسانه از اهمیت زیادی برخوردار است. به طور طبیعی، انجام تحقیقات در مورد جرایمی که در حوزه فرهنگ و رسانه رخ می‌دهند، در حیطه وظایف این دادسرا قرار دارد. برای مثال، اگر یک خبرنگار گزارشی نادرست یا توهین‌آمیز را در روزنامه، مجله یا وب‌سایت خبری منتشر کند، مراحل اولیه بررسی این جرم در دادسرای فرهنگ و رسانه انجام می‌شود.
نکته قابل توجه این است که دادسرای فرهنگ و رسانه همچنین صلاحیت رسیدگی به جرایم رایانه‌ای مرتبط با حوزه فرهنگ و رسانه را دارد. با توجه به اینکه امروزه فضای مجازی، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها نیز جزء رسانه‌ها محسوب می‌شوند، رسیدگی به جرایم مرتکب‌شده در این فضاها نیز در صلاحیت این دادسرا قرار گرفته است. به خصوص که رسانه‌های مجازی در حال حاضر از محبوبیت بیشتری نسبت به رسانه‌های چاپی مانند روزنامه‌ها و مجلات برخوردارند. برای نمونه، بررسی اولیه مواردی مانند نقض قانون کپی‌رایت در فضای مجازی یا افشای اسرار خانوادگی یکی از هنرمندان در این فضا، بر عهده دادسرای فرهنگ و رسانه است و نه دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم رایانه‌ای.
البته باید به این نکته توجه داشت که تنها جرایم رایانه‌ای که دارای جنبه فرهنگی هستند از حیطه صلاحیت دادسرای ویژه جرایم رایانه‌ای خارج شده و در صلاحیت دادسرای فرهنگ و رسانه قرار می‌گیرند. به عنوان مثال، اگر یکی از فعالان حوزه فرهنگ و رسانه مرتکب جرم کلاهبرداری اینترنتی شود یا قربانی آن گردد، دادسرای فرهنگ و رسانه صلاحیت رسیدگی به این جرم را نخواهد داشت و این امر در حیطه وظایف دادسرای ویژه رسیدگی به جرایم رایانه‌ای قرار می‌گیرد.
صلاحیت‌های دادسرای فرهنگ و رسانه، طبق ماده ۲۸ دستورالعمل شرح وظایف نواحی دادسرای عمومی و انقلاب تهران به شرح زیر است:
الف) رسیدگی به جرایمی مانند توهین، افتراء، قذف، نشر اکاذیب و انتشار مطالب خلاف واقع در فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی، در صورتی که یکی از طرفین از مقامات مذکور در مواد ۳۰۷ و ۳۰۸ قانون آیین دادرسی کیفری باشد:
ب) جرایم مرتبط با نشر، کتاب، مالکیت معنوی و ادبی، ثبت اختراعات، مالکیت معنوی و علائم تجاری.
پ) جرایم مربوط به حوزه مد و پوشش، اصناف و اتحادیه‌ها، بر اساس ارجاع دادستان تهران.
ت) جرایم مشمول «قانون پیشگیری و مقابله با تقلب در تهیه آثار علمی» مصوب ۱۳۹۶.
ث) جرایم مرتبط با صنایع‌دستی، میراث فرهنگی، گردشگری و اموال تاریخی.
ج) جرایم مرتبط با ورزش، اماکن ورزشی و ورزشکاران.
چ) جرایم مرتبط با امور فرهنگی، هنری و هنرمندان.
ح) جرایم سیاسی و مطبوعاتی.
برای دسترسی به دستورالعمل کامل شرح وظایف نواحی دادسرای عمومی و انقلاب تهران می‌توانید مقاله «صلاحیت رسیدگی دادسراهای عمومی و انقلاب تهران» را مطالعه کنید.
نحوه ثبت شکایت در دادسرای فرهنگ و رسانه به دلیل تفاوت ماهیت جرایم به دو دسته کلی جرایم عمومی و جرایم خصوصی تقسیم می‌شود. برای هر دسته از این جرایم، روش شکایت و مراحل رسیدگی متفاوت است. در ادامه، به نحوه طرح شکایت در دادسرای فرهنگ و رسانه در دو بخش جداگانه می‌پردازیم:
برخی جرایم، جنبه عمومی دارند و برای رسیدگی به آنها نیازی به شکایت شاکی خصوصی نیست. به عنوان مثال، اظهاراتی از یک هنرمند که خلاف اصول نظام در رسانه ملی بیان شده است، از جمله این جرایم است. در چنین مواردی، دادستان یا مدعی‌العموم اقدام به اعلام جرم کرده و پرونده مربوطه را به دادسرای فرهنگ و رسانه ارجاع می‌دهد تا مراحل انجام تحقیقات مقدماتی آغاز شود.
در مقابل، برخی دیگر از جرایم جنبه خصوصی دارند و رسیدگی به آنها منوط به شکایت شاکی خصوصی است. به عنوان مثال، اگر نسخه اینترنتی یک کتاب، بدون رضایت مؤلف در فضای مجازی منتشر شود و حقوق مادی و معنوی وی نقض گردد (نقض قانون کپی‌رایت)، دادسرای فرهنگ و رسانه تنها در صورت طرح شکایت از سوی شاکی خصوصی به پرونده رسیدگی خواهد کرد.
برای ثبت شکایت در دادسرای فرهنگ و رسانه، شاکی خصوصی باید مراحل زیر را دنبال کند:
همان‌طور که در بخش‌های قبلی اشاره شد، دادسرای فرهنگ و رسانه، مسئولیت انجام و تکمیل تحقیقات مقدماتی در خصوص جرایمی را دارد که در صلاحیت اختصاصی آن قرار می‌گیرند. اگر پس از انجام این تحقیقات، وقوع جرم محرز شود، دادسرا با صدور کیفرخواست پرونده را به دادگاه کیفری ارجاع می‌دهد. اما اگر دلایل کافی برای اثبات مجرمیت متهم وجود نداشته باشد، با صدور قرار منع تعقیب، رسیدگی به پرونده در همان دادسرای فرهنگ و رسانه به پایان می‌رسد و پرونده به دادگاه کیفری ارسال نخواهد شد.
قضات و کارکنان دادسرای فرهنگ و رسانه، از بین قضات دادسراهای عمومی و انقلاب انتخاب می‌شوند. با توجه به تخصصی بودن حوزه کاری این دادسرا، ضروری است که قضات دادسرای فرهنگ و رسانه، علاوه بر داشتن دانش حقوقی عمومی که لازمه کار هر قاضی است، به دانش تخصصی در حوزه‌های فرهنگ، رسانه و مطبوعات نیز مسلط باشند و اطلاعات خود را در این زمینه‌ها به‌روز نگه دارند.
برای قضات این دادسرا، آشنایی با برخی از قوانین تخصصی در حوزه فرهنگ، رسانه و مطبوعات ضروری است. قوانینی مانند قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان، قانون مطبوعات، قانون جرایم رایانه‌ای، قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی، ﻗﺎﻧﻮن ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی و ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻘﻠﺐ در ﺗﮫﯿﻪ آﺛﺎر علمی و قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت غیرمجاز می‌کنند، از جمله قوانین تخصصی هستند که قضات دادسرای فرهنگ و رسانه باید بر آنها تسلط داشته باشند.
در حال حاضر تنها دادسرای فرهنگ و رسانه فعال در کشور، در ناحیه قضایی شهر تهران قرار داشته و کلیه پرونده‌هایی که رسیدگی به آنها در صلاحیت دادسرای فرهنگ و رسانه قرار دارد، در این دادسرا مورد رسیدگی قرار خواهند گرفت. دادسرای ناحیه 35 تهران، تحت عنوان دادسرای فرهنگ و رسانه شناخته می‌شود.
آدرس پستی دادسرای ناحیه 35 تهران (فرهنگ و رسانه): تهران، خیابان مطهری، بین قائم مقام و بزرگراه مدرس، نبش کوچه گلریز، روبه‌روی پست بانک.
وکلای متخصص در حوزه فرهنگ و رسانه نقش بسیار مهمی در حفظ حقوق و منافع افرادی که در این صنایع فعالیت می‌کنند، ایفا می‌کنند. با توجه به پیچیدگی‌ها و حساسیت‌های موجود در این حوزه، حضور وکلای متخصص که به قوانین و مقررات خاص فرهنگ، رسانه و مطبوعات تسلط دارند، ضروری است. در ادامه به برخی از نقش‌ها و اهمیت‌های وکلای متخصص در این حوزه اشاره می‌کنیم:
وکلای متخصص می‌توانند به هنرمندان، نویسندگان و سایر فعالان فرهنگی کمک کنند تا حقوق معنوی و مادی خود را در برابر نقض احتمالی، مانند کپی‌برداری غیرمجاز یا استفاده بدون اجازه از آثار، حفظ کنند.
این وکلا می‌توانند در تهیه و تنظیم قراردادهای مربوط به نشر، تولید فیلم، موسیقی و سایر فعالیت‌های فرهنگی و رسانه‌ای، مشاوره حقوقی ارائه دهند تا از حقوق و منافع موکلان خود به بهترین نحو ممکن حفاظت کنند.
در مواردی که فعالان حوزه رسانه به دلیل انتشار مطالب خاصی متهم به جرایم رسانه‌ای مانند نشر اکاذیب، توهین یا افترا می‌شوند، وکلای متخصص می‌توانند با ارائه دفاعیات مناسب از حقوق موکل خود دفاع کنند.
با گسترش فضای مجازی و افزایش جرایم رایانه‌ای، وکلای متخصص می‌توانند به افراد و شرکت‌های رسانه‌ای کمک کنند تا در صورت وقوع جرایم سایبری، حقوق خود را حفظ کرده و در برابر این جرایم از خود دفاع کنند.
بسیاری از پرونده‌های مرتبط با فرهنگ و رسانه به‌طور مستقیم با حیثیت و شهرت افراد سر و کار دارند. وکلای متخصص می‌توانند با مدیریت دقیق و حرفه‌ای پرونده‌ها، از آسیب رسیدن به اعتبار و شهرت موکلان خود جلوگیری کنند.
قوانین مرتبط با فرهنگ و رسانه به دلیل تحولات سریع در این حوزه‌ها به‌طور مداوم در حال تغییر است. وکلای متخصص با به‌روزرسانی مداوم اطلاعات خود می‌توانند بهترین مشاوره حقوقی را به موکلان خود ارائه دهند.
به طور کلی، وکلای متخصص در حوزه فرهنگ و رسانه با دانش عمیق خود از قوانین و مقررات این حوزه، نقش حیاتی در دفاع از حقوق و منافع افراد و نهادهای فعال در این صنایع ایفا می‌کنند و به آنها کمک می‌کنند تا در مواجهه با چالش‌های حقوقی به بهترین شکل ممکن عمل کنند.
در راستای رسیدگی تخصصی به پرونده‌های کیفری، طی سال‌های اخیر شعب تخصصی دادسراها تأسیس شده‌اند. دادسرای فرهنگ و رسانه یکی از شعب تخصصی دادسراست که وظیفه انجام و تکمیل تحقیقات مقدماتی پیرامون موارد مندرج در ماده 28 دستورالعمل شرح وظایف نواحی دادسرای عمومی و انقلاب تهران را بر عهده دارد. پرونده‌های مطروحه در این دادسرا به صورت اختصاصی مرتبط با حوزه فرهنگ و رسانه می‌باشد. از این رو، ضروری است که قضات این دادسرا با قوانین مرتبط با این حوزه از جمله قانون حمایت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان، قانون ترجمه و تکثیر کتب و نشریات و آثار صوتی، قانون نحوه مجازات اشخاصی که در امور سمعی و بصری فعالیت‌های غیرمجاز می‌نمایند و غیره آشنایی کامل داشته باشند. در حال حاضر، دادسرای ناحیه 35 تهران به عنوان تنها دادسرای فرهنگ و رسانه کشور شناخته می‌شود.
اگر این مقاله ما برای شما مفید بوده و به دنبال راهنمایی بیشتری هستید، تیم متخصص “وکیل سوال” با مدیریت خانم ام‌البنین تنکابنی رضایی آماده است تا شما را در زمینه حقوق رسانه همراهی کند. سوالات و مشکلات حقوقی خود را با ما در میان بگذارید و از دانش و تجربه وکلای ما بهره‌مند شوید.
برای رزرو مشاوره، می‌توانید به سادگی از فرم تماس موجود در سایت استفاده کنید یا با شماره‌های تماس ما ارتباط برقرار کنید. ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن پاسخگوی شما خواهیم بود و بهترین راه‌حل‌ها را ارائه می‌دهیم.
همین حالا اقدام کنید و از خدمات حقوقی ما بهره‌مند شوید.
**وکیل سوال – همراه شما در مسیر عدالت**
وکیل سوال یک پلتفرم آنلاین است که با هدف ارائه خدمات حقوقی به زبان ساده و قابل‌فهم برای همه راه‌اندازی شده است. این سایت تحت مدیریت ام‌البنین تنکابنی رضایی، وکیل پایه یک دادگستری، فعالیت می‌کند و تلاش می‌کند تا مسیر حل مشکلات حقوقی را برای کاربران آسان‌تر کند.
۰۹۰۱۲۲۲۵۳۶۹
info@vakilsoal.com
تهران،خیابان مطهری، ابتدای خیابان مفتح شمالی، خیابان ملایری پور، نبش خیابان زیرک زاده، پلاک ۷
سلام .چندسال پیس ب صورت فیالبداهه رو عکس تلگرامم برای نامزدم مطالبی نوستم ولی اون نوسته ها برای من سطحی بودولی چون نویسنده و شاعرم برای من سطحیع یک پسرخواننده درجه دو که کلا آثاربقیه رو میخونه نوشته های منوگذاشته توکانالش و اسمشوزیراون نوشته میخواستم بدونم مدارک اثبات جرم چی هست من چون خودم حقوق خوندم میتونم بدون وکیل برم دادگستری ؟ یک قراینی هم دارم مثلا یک کتاب غیرادبی نوشتم دهها دفترشعر دارم به نظرتون چگونه اثبات جرم میشه ؟
سلام!
با توجه به چیزی که شما مطرح کردید، به نظر می‌رسه که حق با شماست و مطالب شما به عنوان “اثر” تحت حمایت قانون حمایت حقوق مؤلفان و مصنفان قرار داره. طبق این قانون، اگه کسی نوشته‌های شما رو بدون اجازه منتشر کرده و به اسم خودش زده باشه، این کار جرم محسوب میشه و شما می‌تونید به خاطرش شکایت کنید.
برای اثبات اینکه اون نوشته‌ها متعلق به شماست، می‌تونید از مدارک و شواهدی مثل نسخه اصلی نوشته‌هاتون، تاریخچه انتشارشون در هر جایی (مثل کتاب، شبکه‌های اجتماعی) و حتی دفتر شعرها یا کتاب‌هایی که نوشتید استفاده کنید. داشتن این مدارک به شما کمک می‌کنه که راحت‌تر بتونید ثابت کنید که شما صاحب اصلی اثر هستید.
با توجه به اینکه خودتون حقوق خوندید، نیازی نیست حتماً وکیل بگیرید. می‌تونید با مدارک و شواهدی که دارید به دادگستری مراجعه کنید و شکایت خودتون رو ثبت کنید. البته اگر هم بخواید از وکیل استفاده کنید، این می‌تونه روند کار رو سریع‌تر و راحت‌تر کنه، اما به طور کلی شما می‌تونید خودتون این مراحل رو طی کنید.