مزاحمت در فضای مجازی: پروسه شکایت و مجازات + نمونه شکواییه

فضای مجازی فرصتی بی‌نظیر برای ارتباط، یادگیری و پیشرفت فراهم کرده است، اما همان‌طور که این فضا مزایای زیادی دارد، گاهی می‌تواند محلی برای سوءاستفاده و مزاحمت باشد. مزاحمت در فضای مجازی، از پیام‌های آزاردهنده گرفته تا انتشار اطلاعات شخصی، می‌تواند زندگی افراد را دچار چالش‌های جدی کند. شاید برای شما یا نزدیکانتان پیش آمده باشد که با چنین مشکلاتی روبه‌رو شده و ندانید چگونه باید به‌طور قانونی از خود دفاع کنید.

در این مقاله، با مراحل دقیق شکایت از مزاحمت در فضای مجازی آشنا خواهید شد. از تعریف قانونی این نوع مزاحمت گرفته تا فرآیند ثبت شکایت و حتی مجازات‌های در نظر گرفته‌شده در قوانین ایران، تمامی موارد را به‌صورت ساده و قابل فهم بررسی خواهیم کرد. علاوه بر این، یک نمونه شکواییه برای استفاده عملی شما ارائه می‌شود تا در این مسیر سردرگم نشوید. اگر به دنبال راهی برای بازپس‌گیری آرامش خود در دنیای دیجیتال هستید، این مقاله همراه شما خواهد بود.

مزاحمت مجازی چیست؟

مزاحمت از جمله مفاهیمی است که در زندگی روزمره با آن مواجه هستیم. هر رفتاری که حقوق معنوی افراد را خدشه‌دار کند و مانع از بهره‌برداری آن‌ها از حقوق قانونی‌شان شود، می‌تواند به عنوان مزاحمت شناخته شود. برای مثال، ایجاد سر و صدا در ساختمان توسط همسایگان یا استفاده از الفاظ نامناسب در خیابان، نمونه‌هایی از این نوع رفتارها هستند.

در قوانین جزایی ایران، بسیاری از انواع مزاحمت به عنوان جرم شناخته شده‌اند و برای آن‌ها مجازات‌هایی در نظر گرفته شده است. اما با رشد فناوری و گسترش اینترنت، نوع جدیدی از مزاحمت شکل گرفته که به آن مزاحمت در فضای مجازی می‌گویند. این نوع مزاحمت به دلیل ویژگی‌های خاص فضای آنلاین، مانند ناشناس ماندن هویت افراد، به راحتی انجام می‌شود و از جمله جرایم رایانه‌ای محسوب می‌گردد.

مزاحمت در فضای مجازی به هر گونه رفتار آزاردهنده‌ای گفته می‌شود که در بستر اینترنت و سامانه‌های رایانه‌ای رخ می‌دهد و حقوق کاربران دیگر را نقض می‌کند. برای مثال، ارسال تصاویر نامناسب یا پیام‌های تهدیدآمیز از طریق پیام‌رسان‌ها از جمله مصادیق این جرم هستند. این نوع رفتارها نه تنها آسایش و امنیت روانی فرد قربانی را به خطر می‌اندازد، بلکه قابل پیگیری قانونی نیز هست.

متأسفانه بسیاری از قربانیان به دلیل ناآگاهی از قوانین و حقوق خود، تصور می‌کنند که مزاحمت‌های آنلاین غیرقابل پیگیری هستند. این در حالی است که طبق قوانین کشور، هر نوع مزاحمت در فضای مجازی جرم تلقی شده و مرتکبان آن با مجازات‌هایی مانند حبس یا جزای نقدی مواجه خواهند شد.

مصادیق مزاحمت در فضای مجازی

جرایم مزاحمت در فضای مجازی در سال‌های اخیر با گسترش اینترنت و شبکه‌های اجتماعی بیشتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. این جرایم می‌توانند شامل موارد مختلفی باشند:

نشر اکاذیب

شامل انتشار اطلاعات نادرست یا شایعات در فضای مجازی با هدف آسیب رساندن به افراد یا کسب و کارها است. این نوع جرم با نشر اکاذیب و دروغ‌پراکنی، باعث تخریب اعتبار و حیثیت دیگران می‌شود و طبق قوانین ایران، مجازات دارد.

توهین و افترا

نوع دیگر مزاحمت،شامل توهیین و فحاشی است. در فضای مجازی، این نوع رفتارها به راحتی و با سرعت بالا انتشار می‌یابند و می‌توانند به اعتبار و آبروی فرد یا کسب‌وکار آسیب بزنند. این جرم، طبق قانون مجازات اسلامی قابل پیگیری است.

مزاحمت‌های جنسی

ارسال پیام‌های نامناسب یا تصاویر غیراخلاقی و درخواست‌های غیر اخلاقی به خصوص برای زنان و کودکان از مصادیق رایج این نوع جرم در فضای مجازی است. مرتکبان این اعمال می‌توانند با مجازات‌های سنگین از جمله حبس یا جزای نقدی مواجه شوند.

اخاذی و تهدید

در این نوع جرم، فرد مزاحم با تهدید به افشای اطلاعات شخصی یا اعمال خشونت‌آمیز، تلاش می‌کند تا قربانی را مجبور به انجام کاری نماید. این نوع جرم در قوانین کشور به شدت جرم‌انگاری شده و مجازات آن می‌تواند شامل حبس‌های طولانی مدت باشد.

نفوذ به حریم خصوصی

شامل هک کردن حساب‌های کاربری و دسترسی غیرمجاز به اطلاعات شخصی و انتشار آن‌ها بدون رضایت مالک. این جرم علاوه بر نقض حریم خصوصی افراد، عواقب حقوقی و قضایی سنگینی برای مرتکب دارد و در قوانین ایران نیز به‌طور خاص به آن پرداخته شده است.

پروسه شکایت از جرم مزاحمت در فضای مجازی

برای پیگیری قانونی جرم مزاحمت در فضای مجازی، باید مراحل زیر به دقت طی شود:

تنظیم شکوائیه

ابتدا باید یک شکوائیه رسمی با جزئیات دقیق و مستندات مرتبط با جرم تهیه کنید. این شکوائیه باید به طور واضح نوع مزاحمت، زمان وقوع، نحوه مزاحمت و مستنداتی مانند پیام‌ها یا تصاویر مربوطه را شرح دهد.

ثبت شکایت در دفتر خدمات قضایی

پس از تنظیم شکوائیه، باید شکایت خود را از طریق دفاتر خدمات قضایی ثبت کنید. این مرحله شامل بارگذاری مستندات و تکمیل اطلاعات لازم برای ثبت رسمی پرونده است.

ارجاع به دادسرا

پس از ثبت شکایت، پرونده شما به دادسرای جرایم رایانه‌ای ارجاع داده می‌شود. دادسرا مسئولیت بررسی اولیه پرونده را بر عهده دارد و تصمیم می‌گیرد که پرونده به کدام نهاد تحقیقاتی ارجاع شود.

ارجاع پرونده به پلیس فتا

در این مرحله، پرونده به پلیس فتا ارجاع می‌شود. پلیس فتا تخصص لازم برای بررسی و پیگیری جرایم سایبری را دارد و مسئولیت تحقیق و بررسی جرایم مربوط به مزاحمت در فضای مجازی را بر عهده می‌گیرد.

تحقیقات پلیس فتا

پلیس فتا با استفاده از ابزارهای پیشرفته و تکنیک‌های تخصصی، اقدام به جمع‌آوری شواهد و بررسی دقیق جرم می‌کند. این تحقیقات شامل ردیابی فعالیت‌های مجرمانه و بررسی ادله دیجیتال مرتبط با جرم مزاحمت در فضای مجازی است.

ارائه گزارش به دادسرا

پس از تکمیل تحقیقات، پلیس فتا گزارش نهایی خود را به دادسرا ارائه می‌دهد. سپس دادسرا، تصمیم‌گیری نهایی درباره ادامه روند قضایی و صدور حکم را انجام خواهد داد.

پروسه رسیدگی به شکایت از جرم مزاحمت در فضای مجازی

پس از ثبت شکایت و انجام تحقیقات توسط پلیس فتا، مراحل زیر طی می‌شود:

بررسی گزارش توسط دادسرا

وقتی پلیس فتا گزارش نهایی خود را به دادسرا ارسال کرد، دادسرا موضوع را بررسی می‌کند. اگر نیاز باشد، دادسرا می‌تواند هر دو طرف، یعنی شاکی و متهم، را احضار کند تا اطلاعات بیشتری به دست آورد.

احضار و بازجویی از متهم

پس از احضار، متهم باید در دادسرا حاضر شود و پاسخگوی اتهامات باشد. در این مرحله، مدارک و شواهد ارائه‌شده توسط شاکی نیز به دقت بررسی می‌شود تا حقیقت روشن شود.

صدور قرار تأمین

اگر دادسرا احساس کند که ممکن است متهم فرار کند یا از دسترس خارج شود، می‌تواند قرار تأمین صادر کند. این قرار می‌تواند به شکل وثیقه یا حتی بازداشت موقت باشد.

صدور کیفرخواست

پس از پایان تحقیقات و جمع‌آوری تمامی شواهد، دادسرا در صورت تایید وقوع جرم، اقدام به صدور کیفرخواست می‌کند. در این مرحله، پرونده برای بررسی بیشتر و صدور حکم نهایی به دادگاه ارجاع داده می‌شود.

بررسی پرونده در دادگاه

وقتی پرونده به دادگاه کیفری ارجاع می‌شود، قاضی ،به دقت پرونده را بررسی می‌کند. در این مرحله، تمام مدارک و شواهد یک بار دیگر بررسی می‌شوند تا دادگاه تصمیم نهایی خود را بگیرد.

صدور حکم

پس از بررسی‌های کامل، دادگاه حکم نهایی را صادر می‌کند. بسته به نوع و شدت جرم، حکم می‌تواند شامل حبس، جزای نقدی، یا ترکیبی از هر دو باشد. توجه کنید که حتی امکان دارد در این مرحله، دادگاه حکم به بی گناهی متهم صادر کند.

چطور جرم مزاحمت در فضای مجازی را اثبات کنیم؟

یکی از مهم‌ترین نکات در پیگیری شکایت از جرم مزاحمت در فضای مجازی، مربوط به دلایل اثبات این جرم است. طبق قانون، اثبات جرم بر عهده شاکی است و او باید علاوه بر ارائه شکوائیه، اسناد و مدارک لازم برای اثبات وقوع جرم را به دادگاه تقدیم کند.

در فضای مجازی، امکان حذف محتواها و حساب‌های کاربری بسیار راحت است. به همین دلیل، قربانی باید در اولین فرصت از پیام‌ها و محتوای نامناسب دریافتی، اسکرین شات تهیه کند. همچنین، بهتر است صفحه چت خود را پاک نکند و آن را به عنوان مدرک حفظ کند.

اگر مزاحمت در پیام‌رسان‌های داخلی اتفاق بیافتد، پیگیری آن راحت‌تر است؛ چراکه با دریافت دستور قضایی، می‌توان به اطلاعات حساب کاربری مزاحم دسترسی داشت. (تا ۶ ماه بعد از دریافت پیام)اما در صورتی که مزاحمت در پیام‌رسان‌های خارجی مانند واتساپ یا تلگرام (که فاقد سرور فعال در ایران هستند) رخ دهد، پیگیری دشوارتر می‌شود. در این شرایط، بهترین ادله اثبات می‌تواند تهیه اسکرین شات از صفحه چت و حفظ پیام ها باشد.البته صرف گرفتن اسکرین شات برای اثبات جرم کافی نیست و می بایست پیام ها توسط پلیس فتا بررسی و تامین دلیل شود و گزارش آن به دادسرا ارایه شود.

اگر مایل هستید اطلاعات بیشتری درباره ارزش اسکرین شات در روند دادگاه‌ها کسب کنید، محتوای مفیدی در این زمینه وجود دارد که می‌تواند به شما کمک کند.

مجازات جرم مزاحمت در فضای مجازی

قانون‌گذار در ایران همواره به این نوع مزاحمت‌ها توجه داشته و مزاحمت‌های تلفنی و مشابه آن، از جمله مزاحمت در فضای مجازی را به موجب ماده 641 قانون مجازات اسلامی جرم‌انگاری کرده است:

ماده 641 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده):

(اصلاحی 1399/2/23)- هر گاه کسی به وسیله تلفن یا دستگاه های مخابراتی دیگر برای اشخاص ایجاد مزاحمت نماید علاوه بر اجرای مقررات خاص شرکت مخابرات، مرتکب به حبس از پانزده روز تا سه ماه محکوم خواهد شد.

این ماده به وضوح نشان می‌دهد که مزاحمت در فضای مجازی نیز می‌تواند شامل این مجازات شود. با توجه به اینکه فضای مجازی به عنوان یکی از ابزارهای مخابراتی محسوب می‌شود، هر نوع ایجاد مزاحمت از طریق پیام‌رسان‌ها، ایمیل، شبکه‌های اجتماعی و سایر ابزارهای آنلاین می‌تواند مشمول این ماده از قانون باشد و متهم با حبس از ۱۵ روز تا سه ماه مواجه شود.

نکته مهم: مطابق تبصره ماده ۱۱ قانون کاهش مجازات حبس تعزیری،حداقل و حداکثر مجازات‌ های حبس تعزیری درجه چهار تا درجه هشت مقرر در قانون، برای جرائم قابل گذشت به نصف تقلیل می ‌یابد. بنابراین مجازات یک ماه تا ۶ ماه جرم مزاحمت تلفنی به نصف کاهش پیدا کرده است.(از یک ماه تا ۶ ماه به ۱۵ روز تا سه ماه)

هم چنین مطابق ماده 16 قانون جرایم رایانه ای در صورت تغییر و تحریف تصاویر شما توسط مجرم، مشمول این ماده قانونی قرار می گیرد:
ماده 16 قانون جرایم رایانه‌ای- (جزای نقدی اصلاحی 1403/3/30)

هر کس به‌ و‌سیله سامانه‌ های رایانه‌ ای یا مخابراتی، فیلم یا صوت یا تصویر دیگری را تغییر دهد یا تحریف کند و آن را منتشر یا با علم به تغییر یا تحریف منتشر کند، به‌ نحوی که عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از چهل و پنج روز و دوازده ساعت تا یک سال یا جزای نقدی از پنجاه میلیون (50,000,000) ریال تا سیصد و سی میلیون (330,000,000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

تبصره – چنانچه تغییر یا تحریف به صورت مستهجن باشد، مرتکب به حداکثر هر دو مجازات مقرر محکوم خواهد شد.

برای مطالعه بیشتر در خصوص موضوع افشای اطلاعات و اسرار خصوصی در فضای مجازی: مجازات‌ها، شکایت و نمونه متن شکایت این مقاله را مطالعه نمایید.

قابل گذشت بودن جرم مزاحمت در فضای مجازی

به موجب ماده 104 قانون مجازات اسلامی (اصلاحی به موجب ماده 11 قانون کاهش مجازات حبس تعزیری مصوب 1399/2/23) جرم مندرج در ماده ۶۴۱ قانون مجازات با موضوع مزاحمت، قابل گذشت تلقی گردیده و مجازات آن به نصف تقلیل یافته و اصلاح گردیده است. یعنی صرفا شاکی خصوصی باید شکایت کند تا دادگاه به این جرم رسیدگی کند و در صورت رضایت شاکی، رسیدگی به پرونده مزاحمت متوقف خواهد شد ولی در سایر موارد موضوع متفاوت است که توصیه میکنیم مقالات اختصاصی ما در این موضوعات را مطالعه نمایید.

استفاده از تصویر دیگران در پروفایل جرم است؟

استفاده از تصویر دیگری در پروفایل، ممکن است تحت شرایط خاص، جرم تلقی شود. برای روشن‌تر شدن این موضوع، مواد قانونی مرتبط را دقیق‌تر بررسی می‌کنیم:

ماده 17 قانون جرایم رایانه‌ای:

این ماده به نقض حریم خصوصی در فضای مجازی اشاره دارد. اگر فردی تصاویر یا اطلاعات خصوصی دیگران را بدون رضایت آن‌ها منتشر کند یا به اشتراک بگذارد، مجازات خواهد شد. طبق این ماده:

[ماده 17 قانون جرایم رایانه‌ای]- (اصلاحی 1403/3/30)- هرکس به وسیله سامانه های رایانه ای یا مخابراتی صوت یا تصویر یا فیلم خصوصی یا خانوادگی یا اسرار دیگری را بدون رضایت او جز در موارد قانونی منتشر کند یا در دسترس دیگران قرار دهد، به نحوی که منجر به ضرر یا عرفاً موجب هتک حیثیت او شود، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از شصت و شش میلیون (66,000,000) ریال تا پانصد میلیون (500,000,000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

این ماده برای افرادی که بدون رضایت دیگران از تصاویر خصوصی آن‌ها در پروفایل خود استفاده می‌کنند نیز می‌تواند اعمال شود، به ویژه اگر این اقدام منجر به آسیب به حیثیت فرد یا نقض حریم خصوصی وی شود.البته تشخیص موضوع با قاضی رسیدگی کننده می باشد.

ماده 669 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات):

این ماده به تهدید و سوء استفاده از تصاویر دیگران اشاره دارد. اگر کسی با استفاده از تصویر دیگری در پروفایل قصد تهدید یا اخاذی داشته باشد، این عمل جرم تلقی می‌شود:

ماده 669 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده)(اصلاحی 1399/2/23)- هرگاه کسی دیگری را به هر نحو تهدید به قتل یا ضررهای نفسی یا شرفی یا مالی و یا به افشاء سری نسبت به خود یا بستگان او نماید، اعم از این که به این و‌اسطه تقاضای و‌جه یا مال یا تقاضای انجام امر یا ترک فعلی را نموده یا ننموده باشد به مجازات شلاق تا (74) ضربه یا زندان از یک ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.

وکیل مزاحمت در فضای مجازی

در دنیای امروز که فضای مجازی بخش مهمی از زندگی ما را تشکیل می‌دهد، متاسفانه جرایم سایبری از جمله مزاحمت در فضای مجازی نیز رو به افزایش است. این نوع مزاحمت‌ها می‌توانند از طریق پیام‌رسان‌ها، شبکه‌های اجتماعی و دیگر ابزارهای آنلاین رخ دهند. برای پیگیری حقوقی در چنین پرونده‌هایی، داشتن وکیل متخصص در جرایم رایانه‌ای اهمیت زیادی دارد. وکیل مزاحمت در فضای مجازی می‌تواند با ارائه مشاوره حقوقی دقیق، به شما در شناخت بهتر قوانین و انتخاب بهترین روش برای پیگیری کمک کند. یکی از مهم‌ترین نقش‌های وکیل، جمع‌آوری و ارائه مدارک لازم از جمله پیام‌ها، اسکرین‌شات‌ها و سایر مستندات است که به اثبات جرم کمک می‌کنند. همچنین، وکیل متخصص می‌تواند پرونده شما را به صورت مؤثر در دادگاه‌های مربوط به جرایم سایبری پیگیری کرده و از حقوق شما دفاع کند.

نمونه شکایت در خصوص مزاحمت مجازی در اینستاگرام بر اساس ماده 641 قانون مجازات اسلامی

موضوع: شکایت از مزاحمت در فضای مجازی (اینستاگرام)

ریاست محترم دادسرای جرایم رایانه‌ای

با سلام و احترام،

اینجانب [نام شاکی]، فرزند [نام پدر]، به شماره ملی [شماره ملی] و آدرس [آدرس محل سکونت]، به استحضار می‌رساند که فردی با استفاده از حساب کاربری در اینستاگرام با نام [نام حساب کاربری مزاحم]، به صورت مکرر و بی‌وقفه اقدام به ارسال پیام‌های بی‌مورد و آزاردهنده به اینجانب نموده است. این پیام‌ها، هرچند حاوی توهین یا تهدید نیستند، اما به دلیل تکرار و اصرار بر برقراری ارتباط، برای اینجانب موجب سلب آسایش و ایجاد مزاحمت شده است.

بر اساس ماده 641 قانون مجازات اسلامی (تعزیرات و مجازات‌های بازدارنده)، هرگونه مزاحمت از طریق تلفن یا دستگاه‌های مخابراتی، شامل شبکه‌های اجتماعی مانند اینستاگرام، جرم محسوب شده و مرتکب به حبس از پانزده روز تا سه ماه محکوم خواهد شد.

اینجانب درخواست دارم تا با بررسی و پیگیری موضوع توسط پلیس فتا، اقدامات لازم برای شناسایی هویت فرد مزاحم و انجام مراحل قانونی جهت جلوگیری از تکرار این مزاحمت‌ها صورت پذیرد.

مدارک پیوست:

1. اسکرین‌شات‌های پیام‌های ارسال‌شده از سوی فرد مزاحم.
2. مشخصات حساب کاربری فرد مزاحم در اینستاگرام.
3. هرگونه مستندات دیگری که به روند پیگیری کمک کند.

پیشاپیش از همکاری و پیگیری جنابعالی کمال تشکر را دارم.

نام شاکی

امضاء

جمع‌بندی

جرایم مزاحمت در فضای مجازی در ایران به طور جدی پیگیری می‌شوند و قانونگذار با وضع قوانین و مقررات مناسب، تلاش دارد تا از حقوق شهروندان در این حوزه حمایت کند. پیگیری قانونی این جرائم از طریق پلیس فتا و دادگاه‌های کیفری انجام می‌شود و می‌توان با تهیه مدارک و مستندات مناسب و استفاده از مشاوره حقوقی، به شکایت و رسیدگی به این جرائم پرداخت.

دپارتمان تخصصی حقوقی وکیل سوال

اگر  این مقاله‌ ما برای شما مفید بوده و به دنبال راهنمایی بیشتری هستید، تیم متخصص “وکیل سوال” با مدیریت خانم ام‌البنین تنکابنی رضایی آماده است تا شما را در پرونده های سایبری همراهی کند. سوالات و مشکلات حقوقی خود را با ما در میان بگذارید و از دانش و تجربه وکلای ما بهره‌مند شوید.

برای رزرو مشاوره، می‌توانید به سادگی از فرم تماس موجود در سایت استفاده کنید یا با شماره‌های تماس ما ارتباط برقرار کنید. ما در کوتاه‌ترین زمان ممکن پاسخگوی شما خواهیم بود و بهترین راه‌حل‌ها را ارائه می‌دهیم.

همین حالا اقدام کنید و از خدمات حقوقی ما بهره‌مند شوید.

وکیل سوال – همراه شما در مسیر عدالت