انتشار عکس و فیلم مستهجن در فضای مجازی:مجازات و مدارک لازم برای شکایت

فضای مجازی محیطی است که امکان دسترسی کاربران به محتواهای گوناگون و متنوع را فراهم نموده است. این ویژگی فضای مجازی اقتضاء می‌نماید که نسبت به محتواهای منتشر شده در این محیط نظارتی جامع و کامل وجود داشته باشد. چرا که بسیاری از کاربران فضای مجازی را گروه‌های آسیب‌پذیر چون کودکان و نوجوانان تشکیل می‌دهند که دسترسی این گروه به هر محتوایی می‌تواند تأثیر بسیار مخربی بر آینده و روند رشد آنان داشته باشد. یکی از موارد حساس و چالش‌برانگیزی که در این خصوص مطرح شده و شایان توجه ویژه‌ای است، موضوع انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی می‌باشد. آثار مخربی که این موضوع به دنبال دارد بر هیچ‌کس پوشیده نیست و ضروری است که اقدامی مناسب جهت کنترل آن اتخاذ گردد. قانونگذار کشور ما با جرم‌انگاری این موضوع درصدد کنترل و پیشگیری آن برآمده است. از این رو، در این گفتار به بررسی جرم انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی و مجازات آن خواهیم پرداخت.

محتویات مستهجن چیست؟

نخستین گام جهت آشنایی با این عنوان مجرمانه، ارائه تعریفی صحیح از عبارت «محتویات مستهجن» است. در ظاهر، هر محتوای غیراخلاقی می‌تواند تحت شمول محتویات مستهجن قرار گیرد. با این تفسیر، حتی عباراتی که متضمن توهین یا تمسخر افرادی خاص یا یک قوم می‌باشد نیز محتوای مستهجن محسوب خواهد شد. اما چنین تعریف وسیعی از محتویات مستهجن چندان صحیح نیست.

قانونگذار در تبصره 4 ماده 14 قانون جرایم رایانه‌ای محتویات مستهجن را به تصویر، صوت یا متن واقعی یا غیرواقعی متنی اطلاق نموده است که بیانگر برهنگی کامل زن یا مرد یا اندام تناسلی یا آمیزش یا عمل جنسی انسان است. بنابراین، محتویات مستهجن می‌تواند اعم از فیلم، عکس، صوت و متن بوده و محتویاتی را شامل می‌شود که ناظر به اعمال جنسی هستند.

جرم انتشار محتویات مستهجن

انتشار محتویات مستهجن شامل پخش، توزیع، فروش، نمایش و یا قرار دادن محتویات جنسی صریح و غیرمجاز در دسترس عموم می‌شود. این محتویات می‌توانند شامل تصاویر، ویدئوها، متن‌ها و هر نوع محتوای دیگری باشند که دارای محتوای جنسی آشکار و توهین‌آمیز باشد.

انتشار محتویات مستهجن در قوانین بسیاری از کشورها جرم محسوب می‌شود و معمولاً با مجازات‌های سنگینی همراه است. این قوانین معمولاً به منظور حفاظت از ارزش‌های اخلاقی، حفظ حرمت عمومی و جلوگیری از تأثیرات منفی بر جامعه به ویژه کودکان و نوجوانان وضع شده‌اند.

شرایط تحقق جرم انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی

تحقق این جرم و اجرای مجازات آن نیازمند وجود شرایط خاصی از جمله موارد زیر است:

• جرم انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی از جمله جرایم رایانه‌ای محسوب می‌شود، بنابراین بستر ارتکاب این جرم فضای مجازی و محیط رایانه است. چنانچه این قبیل محتویات به طرق دیگری چون چاپ نسخه کاغذی تصاویر مستهجن منتشر شوند، جرم انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی تحقق نخواهد یافت.
• سوءنیت مرتکب در خصوص انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی یکی از شروط تحقق این جرم می‌باشد. چنانچه شخص مرتکب در انتشار این قبیل محتویات سوءنیتی نداشته و محتویات مستهجن را سهواً منتشر نموده است، مجرم شناخته نخواهد شد.
• در تحقق این جرم صرف مستهجن بودن محتوای منتشر شده شرط است. چنانچه عکس، فیلم، صوت یا هر چیز دیگری وفق تعریف فوق محتوای مستهجن شناخته شود، انتشار آن مشمول این عنوان مجرمانه خواهد شد؛ صرف نظر از اینکه این تصاویر، فیلم‌ها یا اصوات متعلق به شخص مرتکب یا فرد دیگری باشد.
• جرم انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی یک جرم مطلق بوده و حصول یا عدم حصول نتیجه تأثیری در تحقق این جرم نخواهد داشت. به صرف انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی شخص مجرم شناخته خواهد شد، خواه انتشار این محتویات منجر به هتک حیثیت از صاحب آن شده باشد یا خیر.

مجازات انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی چیست؟

قانونگذار کشور ما نسبت به این موضوع توجهی ویژه داشته و نه تنها انتشار محتویات مستهجن، بلکه توزیع، نگهداری و معامله به وسیله این قبیل محتویات را نیز جرم‌انگاری نموده است. ماده 14 قانون جرایم رایانه‌ای در این خصوص مقرر داشته است:

[ماده 14 قانون جرایم رایانه‌ای]- (جزای نقدی اصلاحی 1403/3/30)- هرکس به وسیله سامانه‌های رایانه‌‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده محتویات مستهجن را منتشر، توزیع یا معامله کند یا به قصد تجارت یا افساد تولید یا ذخیره یا نگهداری کند، به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنجاه میلیون (50,000,000) ریال تا سیصد و سی میلیون (330,000,000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.

تبصره 1- ارتکاب اعمال فوق در خصوص محتویات مبتذل موجب محکومیت به حداقل یکی از مجازات‌های فوق می‌شود. محتویات و آثار مبتذل به آثاری اطلاق می‌گردد که دارای صحنه‌ها و صور قبیحه باشد.

تبصره 2- هرگاه محتویات مستهجن به کمتر از ده نفر ارسال شود، مرتکب به شانزده میلیون و پانصد هزار (16,500,000) ریال تا شصت و شش میلیون (66,000,000) ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد.

تبصره 3- چنانچه مرتکب اعمال مذکور در این ماده را حرفه خود قرار داده باشد یا به طور سازمان یافته مرتکب شود چنانچه مفسد فی الارض شناخته نشود، به حداکثر هر دو مجازات مقرر در این ماده محکوم خواهد شد.

تبصره 4 – محتویات مستهجن به تصویر، صوت یا متن واقعی یا غیر واقعی یا متنی اطلاق می‌شود که بیانگر برهنگی کامل زن یا مرد یا اندام تناسلی یا آمیزش یا عمل جنسی انسان است.

نکته مهم: مجازات جزای نقدی این ماده در سال ۱۴۰۳ تغییر نموده است و ما آن را در مقاله اعمال نمودیم.

همانطور که از متن این ماده قانونی مشخص است، تولید، نگهداری، توزیع، انتشار و معامله محتویات مستهجن همگی آثار مخربی به دنبال داشته و مجازات یکسانی برای آن‌ها مقرر شده است. متعلق بودن محتویات مستهجن به خود یا دیگری تأثیری در اجرای این ماده قانونی و مجازات آن نخواهد داشت. بنابراین انتشار تصویر، فیلم یا هر محتوایی به صورت برهنه و مستهجن از خود یا دیگری موجب اجرای مجازات مقرر در ماده 14 قانون جرایم رایانه‌ای خواهد شد.

آیا تعداد نفراتی که محتویات مستهجن بین آن‌ها منتشر شده است در میزان مجازات تأثیرگذار است؟

یکی از فروضی که قانونگذار به عنوان عوامل تخفیف در مجازات انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی در نظر گرفته است، فرضی است محتوای مستهجن به کمتر از ده نفر ارسال شده باشد. در شرایطی که محتوای مستهجن به کمتر از ده نفر ارسال شده و دامنه انتشار آن چندان گسترده نشده است، تنها شانزده میلیون و پانصد هزار (16,500,000) ریال تا شصت و شش میلیون (66,000,000) ریال جزای نقدی، برای مرتکب آن در نظر گرفته شده است و مجازات حبس در چنین فرضی کاملاً منتفی است.

عوامل مشدده مجازات انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی

عوامل مشدده می‌توانند شامل موارد زیر باشند:

• گستردگی انتشار: اگر محتویات در سطح وسیع و به تعداد زیادی از افراد منتشر شده باشد.
• تکرار جرم: اگر فرد مجرم سابقه ارتکاب به جرایم مشابه داشته باشد.
• هدف از انتشار: اگر انتشار محتویات به منظور سودجویی مالی یا آسیب رساندن به فرد خاصی انجام شده باشد.
• تأثیر بر افراد آسیب‌پذیر: اگر کودکان، نوجوانان یا افراد آسیب‌پذیر به این قبیل محتویات دسترسی پیدا کرده باشد.

قابل تعلیق بودن یا نبودن جرم انتشار محتویات مستهجن

مجازات انتشار محتویات مستهجن بسته به شرایط خاصی می‌تواند تعلیق‌پذیر باشد. این تعلیق معمولاً شامل بررسی سابقه کیفری فرد، میزان تأثیر جرم و شرایط خاص اجتماعی و اقتصادی مجرم است. قاضی می‌تواند با توجه به شرایط، حکم به تعلیق مجازات دهد.

قابل گذشت بودن یا نبودن جرم انتشار محتویات مستهجن

انتشار محتویات مستهجن جزو جرایم عمومی است و به‌طور کلی قابل گذشت از سوی شاکی خصوصی نیست. به عبارتی، حتی اگر شاکی خصوصی وجود نداشته باشد یا از شکایت خود منصرف شود، دادستان می‌تواند به دلیل حفظ نظم عمومی و ارزش‌های جامعه، پرونده را پیگیری کند.

 مرجع صالح رسیدگی به بزه انتشار محتویات مستهجن

رسیدگی به بزه انتشار محتویات مستهجن، در صلاحیت دادگاه محلی است که این محتویات از طریق نرم افزارهای اینترنتی در حوزه قضایی آن دریافت شده است.

نحوه شکایت از جرم انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی

با توجه به جرم‌انگاری انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی در قوانین کشور ما، افراد می‌توانند نسبت به انتشار هرگونه محتوای مستهجن در فضای مجازی، اعم از آن که تصاویر و فیلم‌ها متعلق به خود یا دیگری باشد، طرح شکایت نمایند. به این منظور، شخص شاکی می‌تواند طبق مراحل زیر شکایت خود را ثبت نماید:

1. ثبت نام در سامانه ثنا: هر شخصی با استفاده از کد ملی و شماره تلفن همراه خود می‌تواند در سامانه ثنا ثبت نام نماید. با ثبت نام در این سامانه، هر شخص پروفایل شخصی خود را داشته که می‌تواند از این طریق شکایات خود را ثبت و پیگیری نماید.
2. تهیه و تنظیم شکوائیه: شخصی که قصد شکایت نسبت به وقوع جرم انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی را دارد، بایستی اقدام به تهیه و تنظیم یک شکوائیه با این عنوان بنماید. کمک گرفتن از یک وکیل یا مشاور حقوقی متخصص در تهیه و تنظیم شکوائیه می‌تواند تا حد بسیاری کمک‌کننده باشد.
3. ثبت شکوائیه با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی: زمانی که شخص شاکی در سامانه ثنا ثبت نام کرده و شکوائیه مورد نظر را نیز تهیه نموده باشد، می‌تواند با مراجعه به یکی از دفاتر خدمات الکترونیک قضایی اقدام به ثبت شکوائیه خود نماید.
4. ارائه مدارک شناسایی و هویتی: شخص شاکی در زمان مراجعه به دفتر خدمات الکترونیک قضایی جهت ثبت شکوائیه خود بایستی مدارک شناسایی و هویتی خود را به همراه داشته باشد. همچنین، ضروری است که در صورت شناخت مرتکب این جرم، نام و نشانی او را نیز اعلام نماید.

مراحل رسیدگی به شکوائیه انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی

چنانچه شخصی اقدام به طرح شکایت نسبت به انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی می‌نماید، پس از طی کردن مراحل فوق جهت ثبت شکوائیه خود، رسیدگی به این شکایت در سه مرحله به شرح زیر انجام خواهد شد:

1. ارجاع پرونده به دادسرا: پس از ثبت شکوائیه، در نخستین مرحله پرونده به دادسرا ارجاع می‌شود. دادسرا وظیفه انجام تحقیقات مقدماتی و بررسی صحت مدارک و مستندات ارائه شده توسط شاکی را خواهد داشت. با پایان مرحله تحقیقات مقدماتی، در صورتی که مدارکی دال بر ارتکاب جرم یافت نشود، با صدور قرار منع تعقیب پرونده بسته خواهد شد.
2. ارجاع پرونده به دادگاه: چنانچه با پایان مرحله تحقیقات مقدماتی در دادسرا، وقوع جرم محرز شود، با صدور کیفرخواست پرونده به دادگاه کیفری ارجاع می‌گردد. در این مرحله جلسات رسیدگی به جرم با حضور قاضی، شاکی، متهم و وکلای هر دو طرف تشکیل شده و قاضی به بررسی جرم، شواهد موجود و صدور حکم می‌پردازد.
3. ارجاع پرونده به واحد اجرای احکام کیفری: پس از پایان رسیدگی به پرونده در دادگاه، صدور حکم توسط قاضی و نهایی شدن این حکم، پرونده جهت اجرای مجازات به واحد اجرای احکام کیفری ارجاع شده و دادستان اقدام به اجرای حکم خواهد نمود.

انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی به قصد اخاذی یا هتک حیثیت از دیگری

در بسیاری از موارد اشخاص سودجو به طرق مختلفی از جمله هک سیستم‌های رایانه‌ای یک فرد به تصاویر یا فیلم‌های برهنه از یک فرد دسترسی یافته و با در دسترس داشتن این محتویات اقدام به تهدید این فرد نسبت به انتشار این تصاویر یا فیلم‌ها در فضای مجازی می‌نمایند. تهدیدات این فرد نسبت به انتشار این قبیل محتویات ممکن است همراه با درخواست پول یا انجام کاری باشد. در هر صورت این اقدام، اقدامی مجرمانه محسوب شده و مشمول عنوان مجرمانه تهدید در فضای مجازی قرار خواهد گرفت. در صورت طرح شکایت و پیگیری این موضوع از جانب شخص تهدیدشونده، شخص تهدیدکننده به مجازات مندرج در ماده 669 قانون مجازات اسلامی محکوم خواهد شد. در صورتی که شخص مرتکب، علاوه بر تهدید اقدام به انتشار محتویات مستهجن نیز بنماید، مشمول قواعد تعدد جرم خواهد شد.

وکیل متخصص شکایت از انتشار تصاویر مستهجن

وکیل شکایت از انتشار محتویات مستهجن نقش کلیدی در حمایت از حقوق قربانیان و پیگیری قانونی چنین جرایمی ایفا می‌کند. انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی، علاوه بر داشتن پیامدهای قانونی جدی از جمله حبس و جزای نقدی، می‌تواند به آبرو و حیثیت افراد آسیب جدی وارد کند. یک وکیل متخصص در این حوزه، با تسلط بر قوانین مرتبط مانند ماده ۷۴۲ قانون مجازات اسلامی (مربوط به جرایم رایانه‌ای)، می‌تواند مراحل تنظیم شکایت، جمع‌آوری مستندات، و پیگیری پرونده در دادسرا و دادگاه را به طور حرفه‌ای انجام دهد. همچنین، وکیل می‌تواند مشاوره‌های لازم برای حفاظت از حقوق قانونی قربانیان و جلوگیری از وقوع مجدد چنین جرایمی ارائه دهد.

سخن پایانی

به طور خلاصه، بایستی گفت که هر محتوایی که متضمن تصاویر برهنه از زن و مرد، اندام تناسلی آنان و یا رابطه جنسی آنان باشد، محتوای مستهجن محسوب خواهد شد. محتوای مستهجن می‌تواند در قالب‌های مختلفی چون عکس، فیلم، صوت و حتی نقاشی تهیه شده باشد. انتشار این قبیل محتویات در فضای مجازی آثار مخربی برای کاربران فضای مجازی به ویژه کودکان و نوجوانان به دنبال دارد. علاوه بر آن، در بسیاری موارد موجب هتک حیثیت صاحب یا صاحبان آن محتویات خواهد شد. از این رو، انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی طبق ماده 14 قانون جرایم رایانه‌ای یک عنوان مجرمانه شناخته شده و مرتکب آن به حبس از نود و یک روز تا دو سال یا جزای نقدی از پنجاه میلیون (50,000,000) ریال تا سیصد و سی میلیون (330,000,000) ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد. با این حال، رعایت قوانین و مقررات و آگاهی از عواقب انتشار محتویات مستهجن می‌تواند به کاهش این جرم و حفظ نظم و امنیت اجتماعی کمک کند. از طریق آموزش، فرهنگ‌سازی و استفاده از فناوری‌های نوین، می‌توان به مبارزه موثرتر با این نوع جرایم پرداخت و جامعه‌ای سالم‌تر و ایمن‌تر ایجاد کرد. تقویت همکاری‌های بین‌المللی و تبادل تجارب موفق نیز می‌تواند به بهبود وضعیت موجود و کاهش جرایم مرتبط با انتشار محتویات مستهجن کمک شایانی کند.

دپارتمان تخصصی حقوقی وکیل سوال

اگر قصد دارید شکایتی درباره انتشار محتویات مستهجن در فضای مجازی تنظیم کنید، دریافت مشاوره حقوقی تخصصی می‌تواند گامی مؤثر برای تضمین موفقیت شما باشد. همین حالا به بخش رزرو وقت مشاوره در وب‌سایت وکیل سؤال مراجعه کرده و درخواست خود را ثبت نمایید. تیم ما آماده است تا پاسخگوی تمامی سؤالات شما باشد و راهکارهای حقوقی دقیق و عملی را ارائه دهد.

وکیل سوال،همراه شما در مسیر عدالت