افترا، نشر اكاذيب، توهين، تبليغ عليه نظام و اقدام عليه امنيت كشور

1. افترا:

افترا به معنای تهمت زدن و نسبت دادن جرمی به دروغ به شخصی دیگر است. ماده 697 قانون مجازات اسلامی در این باره می‌گوید:
“هر کس به وسیله اوراق چاپی یا خطی، یا به وسیله درج در روزنامه و جراید، یا نطق در مجامع، یا به هر وسیله دیگر به کسی امری را صریحا نسبت دهد یا آنها را منتشر کند که مطابق قانون آن امر جرم محسوب می‌شود و نتواند صحت آن اسناد را ثابت نماید، جز در مواردی که موجب حد است، به یک ماه تا یک سال حبس و تا 74 ضربه شلاق یا یکی از آنها، حسب مورد، محکوم خواهد شد.”

شرایط تحقق بزه افترا:

1. شخص بالغ و عاقل باشد.
2. مختار و قاصد باشد.
3. جرم به صورت صریح و روشن به شخص دیگری نسبت داده شده باشد.
4. فعل نسبت داده شده جرم و قابل مجازات باشد.
5. دادگاه صالح برای اثبات ادعا در اختیار فاعل قرار گیرد.
6. فاعل نتواند ادعای خود را در دادگاه ثابت کند.
7. امر نسبت داده شده هم از لحاظ نوع و هم از لحاظ شخص صریح و روشن باشد.

2. نشر اکاذیب:

نشر اکاذیب به معنای انتشار و اشاعه اخبار دروغ و خلاف واقع است. ماده 698 قانون مجازات اسلامی می‌گوید:
“هر کس به قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی به وسیله نامه، شکوائیه، مراسلات، عرایض، گزارش، یا توزیع هر گونه اوراق چاپی یا خطی با امضا یا بدون امضا، اکاذیبی را اظهار نماید یا با همان مقاصد اعمالی را برخلاف حقیقت راسا یا به عنوان نقل قول به شخص حقیقی یا حقوقی یا مقامات رسمی تصریحا یا تلویحا نسبت دهد، علاوه بر اعاده حیثیت در صورت امکان، به حبس از دو ماه تا دو سال یا شلاق تا 74 ضربه محکوم خواهد شد.”

شرایط تحقق بزه نشر اکاذیب:

1. فاعل بالغ و عاقل باشد.
2. قصد اضرار به غیر یا تشویش اذهان عمومی یا مقامات رسمی را داشته باشد.
3. فعل موجب پریشان ساختن اکثریت مردم شود.
4. صدمه به شخص حقیقی یا حقوقی وارد شده باشد.
5. وسایل انتشار منحصر به موارد احصا شده در ماده 698 باشد.
6. مطالب اظهار شده کذب باشد و این امر توسط دادگاه ثابت شود.

3. توهین:

توهین به معنای اهانت به شخص با الفاظ فحش و تحقیر است که به شخصیت و حیثیت فرد لطمه وارد کند.
ماده 608 قانون مجازات اسلامی می‌گوید:
“توهین به افراد از قبیل فحاشی و استعمال الفاظ رکیک، چنانچه موجب حد قذف نباشد، به مجازات شلاق تا 74 ضربه و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.”
ماده 609 نیز می‌گوید:
“توهین به مقامات، در حین انجام وظیفه یا به سبب آن، سه تا شش ماه حبس و یا تا 74 ضربه شلاق و یا پنجاه هزار تا یک میلیون ریال جزای نقدی خواهد بود.”

شرایط تحقق بزه توهین:

1. اهانت کننده انسان، مختار و عاقل باشد.
2. لفظ به کار رفته موهن باشد.
3. توهین نسبت به انسان حقیقی یا حقوقی انجام شده باشد.
4. اهانت کننده قاصد باشد.
5. قصد لطمه زدن به شخصیت فرد اهانت شده را داشته باشد.

4. تبلیغ علیه نظام:

ماده 500 قانون مجازات اسلامی بیان می‌کند:
“هر کس علیه نظام جمهوری اسلامی ایران یا به نفع گروه‌ها و سازمان‌های مخالف نظام به هر نحو تبلیغی نماید، به حبس از سه ماه تا یک سال محکوم خواهد شد.”

شرایط تحقق بزه تبلیغ علیه نظام:

1. تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی ایران باشد.
2. تبلیغ به نفع گروه‌ها و سازمان‌های مخالف نظام باشد.
3. قصد متهم، تبلیغ علیه نظام جمهوری اسلامی یا به نفع گروه‌های مخالف نظام باشد.

نکات:

• انتقاد از نظام جرم نیست و حق هر شهروند است.
• تبلیغ باید بنفع گروه‌ها و سازمان‌های مخالف نظام باشد.
• صرف مخالفت با نظام جرم نیست و قابل تعقیب نیست مگر اینکه منجر به عمل مجرمانه شود.

5. اقدام علیه امنیت کشور:

ماده 512 قانون مجازات اسلامی:
“هر کس مردم را به قصد بر هم زدن امنیت کشور به جنگ و کشتار با یکدیگر اغوا یا تحریک کند، صرف‌نظر از اینکه موجب قتل و غارت بشود یا نشود، به یک تا پنج سال حبس محکوم می‌گردد.”

شرایط تحقق بزه اقدام علیه امنیت کشور:

1. فعل مادی تحرک یا اغوا به جنگ و کشتار با یکدیگر.
2. قصد بر هم زدن امنیت کشور.

نکات:

• تحریک و اغوا به جنگ و کشتار باید به منظور بر هم زدن امنیت کشور باشد.
• تحرک و اغوا به جنگ و کشتار برای بر هم زدن امنیت ده، بخش، مزرعه و شهر قابل تعقیب جزایی نیست.

نتیجه‌گیری:

بررسی دقیق قوانین و شرایط تحقق جرایم مذکور نشان می‌دهد که برای هر یک از این جرایم، شرایط خاصی باید محقق شود. رعایت این شرایط از سوی قضات و مقامات قضایی در رسیدگی به این جرایم ضروری است تا حقوق متهمان و شهروندان حفظ شود و از سوءاستفاده از این قوانین جلوگیری گردد.